- Ва ўсякiм выпадку, я задаволены, што своечасова прыйшоў, каб абаранiць вас i...
Мэгрэ кiнуў позiрк на Вялiкага Луi, якi не здаваўся разгубленым, наадварот, неяк дзiўна ўсмiхаўся, пiльна гледзячы на мэра.
- Я не маю патрэбы ў ахове.
- Аднак гэты чалавек напаў на вас.
Стоячы перад люстрам, Гранмэзон спрабаваў прывесцi сябе ў парадак i нерваваўся, бо кроў не пераставала цячы.
Цяпер гэта было неверагоднае, вычварнае спалучэнне сiлы i слабасцi, упэўненасцi i млявасцi.
Заплылае вока, сiнякi i раны сагналi з яго твару лялечную гладкасць - ён стаў шэры.
З нечаканай хуткасцю мэр зноў напусцiў на сябе самаўпэўнены выгляд i, прытулiўшыся спiнаю да камiна, пачаў атаку на камiсара з iнспектарам:
- Мяркую, што вы зламалi дзверы майго дома...
- Прабачце! Мы хацелi памагчы вам.
- Хлусня! Вы не маглi ведаць, што мне што-небудзь пагражае. I мне нiшто не пагражала! - наўмысна адчаканiў ён апошнiя словы.
Мэгрэ ўважлiва ўгледзеўся ў Вялiкага Луi.
- Спадзяюся, аднак, што вы дазволiце мне забраць гэтага пана...
- Нi ў якiм разе!
- Ён вас бiў. I, дарэчы, жорстка...
- Мы ва ўсiм разабралiся самi. I гэта нiкога не датычыцца, апроч самога мяне!
- Я магу меркаваць, што вы, крыху спешна спускаючыся сёння ранiцаю па лесвiцы, натыкнулiся менавiта на яго кулак...
Тут варта было б сфатаграфаваць усмешку Вялiкага Луi: той проста свяцiўся ад задавальнення. Аддыхваючыся, матрос разам з тым сачыў, што адбывалася вакол яго. Апошняя сцэна, здавалася, была яму асаблiва прыемная - чыстая асалода. Бясспрэчна, Луi былi вядомыя таемныя спружыны таго, што хацеў цяпер разгадаць камiсар!
- Я ўжо казаў вам, пан Мэгрэ, што i я са свайго боку вяду расследаванне. Я не ўмешваюся ў вашыя справы, дык, будзьце ласкавы, не ўмешвайцеся i вы ў мае... I не здзiўляйцеся, калi я падам на вас у суд за парушэнне недакранальнасцi жытла з узломам.
Цяжка сказаць, чаго было больш у гэтай сцэне: камiчнага цi трагiчнага. Мэр хацеў здавацца важным, трымаўся, расправiўшы плечы, але з яго вуснаў па-ранейшаму цякла кроў, а твар быў як адзiн вялiзны сiняк, халат быў увесь памяты...
Нарэшце, прысутнасць Вялiкага Луi, здавалася, усё роўна як падсцёбвала яго.
Памятаў ён, мусiць, i пра папярэднюю сцэну, якую няцяжка было ўявiць: катаржнiк, напэўна, бiў з блiзкай адлегласцi i з такою сiлаю, што ўрэшце не мог ужо i размахнуцца як след.
- Выбачайце, пан мэр, але я не магу пайсцi ад вас зараз. Улiчваючы той факт, што вы - адзiны грамадзянiн Вiстрэама, у якога ноччу дзейнiчае тэлефон, я дазволiў сабе даць ваш нумар, бо мне павiнны званiць.
Замест адказу Гранмэзон суха сказаў:
- Зачынiце дзверы!
Сапраўды, дзверы былi зачыненыя.
Мэр узяў адну з рассыпаных на камiне цыгар, хацеў запалiць, але, вiдаць, адзiн ужо дотык цыгары да вуснаў выклiкаў у яго вельмi непрыемнае пачуццё, бо ён з раздражненнем адкiнуў яе.
- Калi ласка, Люка, злучы мяне з Канам.
Камiсар перавёў позiрк з мэра на Вялiкага Луi. Думкi iмклiва праносiлiся ў яго галаве.
На першы погляд жорстка адлупцаваны Гранмэзон павiнен быў здавацца пераможаным, слабым не толькi фiзiчна, але i маральна: яго ж заспелi ў надзвычай непрыемнай сiтуацыi, якая так унiжала яго!
Дык не! За колькi хвiлiн ён падабраўся i хоць збольшага вярнуў сабе рэспектабельны выгляд паважанага буржуа.
Цяпер ён быў амаль спакойны i глядзеў на Мэгрэ высакамерна.
У Вялiкага Луi роля была прасцейшая. Ён быў пераможца, на iм не было нiводнае драпiны. I яшчэ хвiлiну назад ва ўсмешцы ў яго ззяла амаль дзiцячая радасць.
Але неўзабаве матрос пачаў адчуваць сябе неяк няёмка i не ведаў цяпер, што рабiць, як стаць, куды глядзець.
"Хто з iх можа быць галоўны ў гэтай справе?" - задаваў сабе пытанне Мэгрэ.
Нi адзiн, нi другi адказ вiдавочным не здаваўся. Пад падазрэннем заставалiся абодва.
- Алё! Палiцыя Кана? Камiсар Мэгрэ просiць перадаць вам, што ён будзе ўсю ноч у доме мэра... Мэра... Тэлефануйце па нумары адзiн... Алё!.. Ёсць што-небудзь новае? Ужо ў Лiзьё?.. Дзякуй! Але.
Паклаўшы слухаўку, Люка сказаў камiсару:
- Машына толькi што праехала праз Лiзьё. Яна будзе тут праз сорак пяць хвiлiн.
- Калi я не памыляюся, - пачаў мэр, - вы сказалi...
- Што я застануся тут на ўсю ноч. З вашага дазволу, натуральна... Ужо два разы вы пачыналi расказваць мне пра ваша ўласнае расследаванне. Думаю, лепей за ўсё будзе, калi вы дазволiце аб'яднаць вынiкi, якiя мы атрымалi абодва.
Мэгрэ не iранiзаваў. Ён злаваўся, бо нiчога не разумеў у сiтуацыi.
- Растлумачце мне, калi ласка, Луi, чаму, калi мы ўвайшлi, вы... хм... бiлi пана мэра?
Але Вялiкi Луi не адказваў, пазiраючы на мэра так, нiбыта прапаноўваў яму: "Гаварыце вы!"
Гранмэзон вымавiў:
- Гэта мая асабiстая справа.
- Вядома! Кожны мае права быць адлупцаваным, калi яму гэта даспадобы, усмiхнуўся раззлаваны Мэгрэ. - Люка, папрасiце гатэль "Лютэцыя".
Удар быў дакладны. Гранмэзон разявiў рот, хочучы нешта сказаць. Яго рука сцiснула мармуровую дошку камiна.
Люка гаварыў па тэлефоне:
- Пачакаць тры хвiлiны?.. Дзякуй... Але...
Мэгрэ гучна запытаўся:
- Вам не здаецца, што расследаванне прымае дужа дзiўны характар? Дарэчы, пан Гранмэзон, вы маглi б зрабiць мне паслугу... Вы - суднаўладальнiк i, пэўна, ведаеце некаторых людзей вашага кола з iншых краiн. Цi не чулi вы пра такога... чакайце... як гэта яго... Марцiно... цi Мацiно... з Бергена або Транхейма... Нарвежца, словам...
Маўчанне. Твар у Вялiкага Луi пасуровеў. Матрос машынальна налiў сабе ў шклянку вiна.
- Шкада, што вы яго не ведаеце... Зараз ён прыедзе...
Усё! Можна было нi пра што больш не распытваць: нiхто не адкажа нi слова! Нiхто i не ўздрыгне нават! Гэта можна было зразумець па адных толькi паставах мэра i матроса.
Гранмэзон змянiў тактыку. Ён прытулiўся спiнаю да камiна - вуголле палала каля самых яго ног, - i, гледзячы на яго збоку, можна было падумаць, што ў пакоi толькi ён адзiн i быў.
Ну i твар быў у яго цяпер! Размытыя рысы, з падцёкамi i сiнякамi, кроў на падбародку. Сумесь рашучасцi i пакуты. Адчувалася, што ён панiкуе.
Вялiкi Луi, паставiўшы ногi на крэсла, усеўся на яго спiнцы. Пазяхнуўшы тры цi чатыры разы, ён задрамаў.
Зазванiў тэлефон. Мэгрэ хутка зняў слухаўку.
- Алё! Гатэль "Лютэцыя"? Алё?.. Не вешайце слухаўку... Дайце мне, калi ласка, панi Гранмэзон... Але, яе... Яна павiнна была прыехаць сёння пасля абеду цi ўвечары... Я чакаю...
- Спадзяюся, - бляклым голасам пачаў мэр, - вы не збiраецеся ўблытваць маю жонку ў вашыя, скажам так, прынамсi, дзiўныя манеўры?
Але камiсар моўчкi чакаў, прыцiснуўшы слухаўку да вуха i разглядваючы сурвэту на стале.
- Алё!.. Слухаю... Як вы кажаце?.. Паехала назад?.. Хвiлiнку... Давайце па парадку... Калi яна прыехала?.. У сем гадзiн... Выдатна!.. На сваёй машыне i з шафёрам... Кажаце, павячэрала ў гатэлi, а потым яе паклiкалi да тэлефона?.. I адразу ж паехала назад?.. Дзякуй... Не, гэтага дастаткова...
Нiхто не паварушыўся. Гранмэзон здаваўся яшчэ больш спакойным. Мэгрэ павесiў слухаўку, неўзабаве зняў зноў.
- Алё! Паштовае аддзяленне Кана?.. З вамi гавораць з палiцыi... Будзьце ласкавы, скажыце, абанент, ад якога я вам тэлефаную, заказваў размову з Парыжам яшчэ да майго званка?.. Кажаце, хвiлiн з пятнаццаць назад?.. Мусiць, прасiў злучыць з гатэлем "Лютэцыя"?.. Дзякую вам...
На лобе ў Мэгрэ блiшчалi кропелькi поту. Ён паволi набiў пальцам люльку, потым налiў вiна ў адну з дзвюх шклянак, што стаялi на стале.
- Мяркую, камiсар, вы ўсведамляеце, што вашыя цяперашнiя дзеяннi процiзаконныя? Вы залезлi ў дом, зламаўшы дзверы. Застаяцеся тут без майго дазволу. Ды яшчэ сееце панiку ў маёй сям'i. Нарэшце, трымаецеся са мною ў прысутнасцi iншага чалавека, як са злачынцам. Вам прыйдзецца адказваць за ўсё гэта.
- Адкажу!
- I раз ужо я не гаспадар у сваiм уласным доме, прашу вашага дазволу пайсцi спаць.
- Не!
Камiсар ужо прыслухоўваўся да шуму матора на дарозе.
- Iдзi адчынi iм, Люка.
Мэгрэ машынальна кiнуў у агонь шуфлiк вугалю i павярнуўся да дзвярэй якраз у той самы момант, калi ў пакой увайшлi два жандары з Эўрэ.
Памiж iмi iшоў мужчына ў кайданках.
- Пакiньце нас, - сказаў Мэгрэ жандарам. - Iдзiце ў партовы шынок i чакайце мяне там усю ноч.
Нi мэр, нi Вялiкi Луi не зварухнулiся. Можна было падумаць, што яны цi нiчога перад сабою не бачылi, цi не хацелi бачыць. Што ж да чалавека ў кайданках, дык гэты захоўваў абсалютны спакой. Хiба што ледзь прыкметна ўсмiхнуўся, калi заўважыў распухлы мэраў твар.
- З кiм я мушу гаварыць? - спытаўся ён, аглядваючы прысутных.
Мэгрэ пацiснуў плячыма, усё роўна як паказваў тым самым, што жандары вiдавочна перастаралiся, выняў з кiшэнi маленькi ключ i разамкнуў кайданкi.
- Дзякую вам... Я быў так здзiўлены...
Мэгрэ з абурэннем спытаўся:
- Здзiўлены?.. Чым?.. Тым, што вас арыштавалi?.. Вы ўпэўнены, што гэта вас так здзiвiла?
- Iнакш кажучы, я чакаю, калi мне паведамяць, у чым мая вiна.
- Ды хоць бы ў тым, што вы ўкралi ровар!
- Прабачце, але я, так сказаць, пазычыў яго! Гаспадар гаража, у якiм я купiў машыну, можа гэта пацвердзiць. Я пакiнуў ровар у ягоным гаражы i папрасiў гаспадара пераправiць яго ў Вiстрэам, а таксама заплацiць яго ўладальнiку за нанесеную шкоду...
