Я падумаў, што калi ўдасца заманiць яго ў кухню без шуму, то я заб'ю яго i з'ем; ва ўсякiм выпадку, лепш яго забiць, каб не выдацца марсiянам.
Я папоўз да яго, ласкава паклiкаў шэптам:
- Пёсiк! Пёсiк!
Але сабака знiк.
Я прыслухаўся - не, я не аглух: у яме на самай справе цiха. Чуўся толькi нейкi гук, падобны на лопат крылаў, ды яшчэ рэзкае карканне - i больш нiчога.
Я доўга ляжаў каля шчылiны, не адважваючыся рассунуць чырвоны зараснiк. Раз цi два я чуў лёгкi шорах - быццам сабака дзесьцi ўнiзе бегаў па пяску. Чуў, як мне здавалася, шастанне крылаў, i толькi. Нарэшце, асмелiўшыся, я выглянуў вонкi.
У яме нiкога. Толькi ў адным вугле зграя варон змагалася за астанкi мерцвякоў, выссаных марсiянамi.
Я глядзеў, не верачы сваiм вачам. Нiводнай машыны. Яма апусцела; у адным вугле - куча шэравата-блакiтнага пылу, у другiм - некалькi алюмiнiевых палосаў ды чорныя птушкi над чалавечымi астанкамi.
Я паволi пралез праз чырвоны зараснiк i стаў на кучу шчэбеню. Перада мною была адкрыта прастора, толькi ззаду, на поўначы, гарызонт быў закрыты разбураным домам, - i нiдзе я не бачыў нiякiх прыкмет марсiянаў. Яма пачыналася якраз каля маiх ног, але па шчэбеню можна было ўскарабкацца на кучу абломкаў. Значыць, я выратаваўся! Шчасце перапоўнiла мае грудзi.
Некалькi хвiлiнаў я стаяў i разважаў, потым у парыве рашучай смеласцi, з радасным сэрцам ускарабкаўся на вяршыню развалiнаў, пад якiмi так доўга быў зажыва пахаваны.
Я агледзеўся яшчэ раз. На поўнач таксама нiводнага марсiянiна.
Апошнi раз я бачыў гэтую частку Шына пры дзённым святле; тут была вiхлястая вулiца - добраўпарадкаваныя белыя i чырвоныя домiкi, абсаджаныя цянiстымi дрэвамi. Цяпер я стаяў на кучы смецця, цэглы, глiны i пяску, густа зарослай нейкiмi падобнымi на кактус, па калена вышынёю, чырвонымi раслiнамi, якiя заглушылi ўсю зямную раслiннасць. Дрэвы вакол стаялi голыя, чорныя; па яшчэ жывых ствалах бралiся чырвоныя парасткi.
Вакольныя дамы былi разбураны, але нiводзiн не згарэў; сцены ўцалелi да другога паверха, але ўсе вокны былi разбiтыя, дзверы сарваныя. Чырвоная трава спорна расла нават у пакоях. Пада мною ў яме вароны бiлiся за рэшткi былых жывых iстотаў. Над развалiнамi лятала мноства птушак. Па сцяне аднаго дома асцярожна спускалася выпетралая кошка; але прыкметаў людзей я нiдзе не бачыў.
Дзень пасля майго зняволення здаваўся мне асляпляльным, неба ярка-блакiтным. Лёгкi ветрык пацiху варушыў чырвоную траву, якая разраслася паўсюль, нiбы бур'ян. А якiм салодкiм было паветра!
VI
ШТО ЗРАБIЛI МАРСIЯНЕ ЗА ДВА ТЫДНI
Некалькi хвiлiнаў я стаяў на кучы смецця i абломкаў, стаяў хiстаючыся, забыўшыся абсалютна пра небяспеку. У той смярдзючай бярлозе, адкуль я толькi што вылез, я ўвесь час думаў толькi аб грознай для мяне небяспецы. Я не ведаў, што адбылося за гэтыя днi, не чакаў такога захапляльнага вiдовiшча. Я чакаў убачыць Шын у развалiнах - перада мною рассцiлаўся дзiўны i злавесны ландшафт, быццам на iншай планеце.
У тую хвiлiну я адчуў тое, што не пад сiлу адчуць чалавеку, гэта пачуццё знаёмае, вiдаць, толькi жывёлiнам. Я быў падобны на труса, якi вярнуўся да сваёй норкi i ўбачыў, што землякопы знiшчылi дарэшты яго жыллё. Тады я ўпершыню цьмяна адчуў тое, што потым стала зразумелым, што гняло мяне ўжо некалькi дзён, - пачуццё развенчанасцi, разуменне таго, што я ўжо не цар Зямлi, а жывёлiна сярод iншых стварэнняў пад пятою марсiянаў. З намi будзе тое ж, што з iншымi жывёлiнамi, - нас будуць адсочваць, вынiшчаць, а мы будзем уцякаць i хавацца: царства чалавека кончылася.
Гэта думка мiльганула i знiкла, i мяне апанавала пачуццё голаду: я ж столькi часу не еў! Непадалёку ад ямы, за агароджаю, зарослаю чырвонаю травою, я заўважыў ацалелы кусочак саду. Гэта мяне абнадзеiла, i я пачаў прабiрацца, вязнучы па каленi, а то i па шыю ў чырвонай траве i адчуваючы сябе ў бяспецы пад яе прыкрыццем. Сцяна саду была каля шасцi футаў вышынёю, i калi я паспрабаваў ускарабкацца на яе, аказалася, што я не магу нават падняць нагу. Я прайшоў далей паўз сцяны да вугла, дзе ўбачыў штучны пагорак, узабраўся на яго i саскочыў у сад. Тут я знайшоў некалькi цыбулiн шпажнiку i шмат дробнай морквы. Сабраўшы ўсё гэта, я пералез цераз разбураную сцяну i пайшоў у напрамку да К'ю памiж дрэвамi, спавiтымi багровым i кармiнавым зараснiкам; гэта было падобна на прагулку сярод крывавых сталактытаў. Я думаў толькi пра адно: набраць чым больш ядомай садавiны i гароднiны i бегчы, уцячы чым найхутчэй з гэтай праклятай, непадобнай на зямную, мясцовасцi!
Непадалёку я знайшоў у траве кучку грыбоў i з'еў iх, затым наткнуўся на цёмную палоску праточнай вады - там, дзе раней былi лугi. Дробязны пажытак толькi ўзмацнiў мой голад. Спачатку я не мог зразумець, адкуль узялася гэта вiльгаць у разгары гарачага, сухога лета, але потым здагадаўся, што яе спарадзiў трапiчна-буйны рост чырвонай травы. Як толькi гэта незвычайная раслiна сустракала ваду, яна вельмi хутка дасягала гiганцкiх памераў i густа разрасталася. Яе насенне трапiла ў ваду Ўэй i Тэмзы, i хуткiя на рост парасткi неўзабаве пакрылi абедзве ракi.
У Путнi, як я пасля ўбачыў, мост быў амаль увесь у зараснiку травы; каля Рычманда воды Тэмзы разлiлiся шырокай, але неглыбокай плынню па лугах Хэмптана i Туiкенхэма. Чырвоная трава iшла следам за разлiвам, i неўзабаве ўсе разбураныя вiлы ў далiне Тэмзы знiклi ў ружовай дрыгве, на ўскраiне якой я быў: чырвоная трава схавала сляды апусташэння, пакiнутага марсiянамi.
Пасля гэта чырвоная трава знiкла гэтак жа хутка, як i вырасла. Яе вынiшчыла хвароба, выклiканая, наколькi можна думаць, невядомымi бактэрыямi. Справа ў тым, што дзякуючы натуральнаму адбору ўсе зямныя раслiны выпрацавалi ў сабе здольнасць супрацiўляцца бактэрыяльным захворванням, яны нiколi не гiнуць без упартай барацьбы; але чырвоная трава засыхала на коранi. Лiсты яе хварэлi, зморшчвалiся i станавiлiся кволыя. Пры лёгкiм дотыку яны адвальвалiся, i вада, якая спачатку памагала росту чырвонай травы, затым выносiла яе рэшткi ў мора.
Падышоўшы да вады, я, канешне, перш-наперш наталiў смагу. Я выпiў вельмi многа i, памiраючы ад голаду, пачаў жаваць лiсты чырвонай травы, але яны аказалiся вадзянiстымi, мелi агiдны металiчны прысмак. Я ўбачыў, што тут мелка, i смела пайшоў уброд, хоць чырвоная трава спавiвала мне ногi. Але па меры наблiжэння да ракi станавiлася ўсё глыбейшаю вада, i я павярнуў назад, у бок Мортлейка. Я стараўся трымацца дарогi, арыентуючыся па развалiнах прыдарожных вiлаў, па платах i лiхтарах, i нарэшце дабраўся да ўзвышша, на якiм стаiць Рохэмптан, - я быў ужо ў ваколiцах Путнi.
Тут ландшафт змянiўся i страцiў сваю незвычайнасць: паўсюль вiднелiся сляды разбурэння. Дзе-нiдзе мясцовасць была настолькi апустошаная, як быццам тут пранёсся цыклон, а праз некалькi дзесяткаў ярдаў траплялiся зусiм некранутыя ўчасткi, дамы з акуратна спушчанымi жалюзямi i запёртымi дзвярамi, - здавалася, што людзi пакiнулi iх на дзень-два цi проста там яны мiрна спалi. Чырвоная трава расла тут не так густа, высокiя дрэвы ўзбоч дарогi не мелi на сабе паўзучых чырвоных парасткаў. Я шукаў пад дрэвамi што-небудзь ядомае, але нiчога не знайшоў; заходзiў у два бязлюдныя дамы, але ў iх, вiдаць, ужо пабывалi iншыя: яны былi абрабаваныя. Рэштку дня я праляжаў у кустоўi, бо зусiм выбiўся з сiл i не мог iсцi далей.
