Лепей бы яны кiдалi каменнямi па танках i бронемашынах альбо стралялi гэта б успрымалася лягчэй i выклiкала адпаведную рэакцыю.
А як i чым адказаць пранiзлiва-балючым поглядам абяздоленых людзей? Толькi болем ва ўласным сэрцы! I Майк спаўна спачуваў чужой бядзе, перапаўняючы сваё сэрца болем.
Калi калона ўехала ў нейкi горад, вузкая вулiца, па якой рушылi спецназаўцы, прывяла да плошчы, якая была запоўнена людзьмi. На плошчы праходзiў нейкi мiтынг, i, каб не перашкаджаць гэтаму мерапрыемству, калоне трэба было развярнуцца i праехаць па другой вулiцы. Але вузкая вулiца закаркавалася бранятэхнiкай, i развярнуцца не было магчымасцi, таму маторы былi заглушаны - Фрэнк Баснер вырашыў перачакаць. Але спакойна перачакаць не прыйшлося, бо натоўп людзей расступiўся i "агалiлася" самаробная трыбуна-падмостак, перад якой стаялi адкрытыя труны. У iх ляжалi сем маладых хлопцаў i дзяўчат.
З трыбуны ў мiкрафон на ўсю плошчу прагучаў чыйсьцi голас, i амерыканскiя салдаты пачулi запрашэнне на ангельскай мове:
- Калi ласка, амерыканскiя "сябры"! Просiм вас прыняць удзел у жалобнай панiхiдзе па забiтых вамi юнаках i дзяўчатах, якiя ўчора на гэтай плошчы давалi канцэрт i спявалi вядомую ўсяму свету песню: "Пусть всегда будет солнце..."
Наступiла магiльная цiшыня. Фрэнк Баснер, якi бачыў на сваiм вяку шмат усяго неверагоднага, адчуў у каленях дрыжыкi. Ён быў прыпёрты да сцяны, раздушаны апошнiмi падзеямi. Нiбы ў жахлiвым сне, падняўся ён на трыбуну.
Той жа голас мужчыны ля мiкрафона прапанаваў:
- Смялей! Вы ж такiя адважныя супраць безабаронных людзей i дзяцей.
Палкоўнiк акiнуў поглядам людзей, будынкi з выбiтымi вокнамi, зiрнуў унiз на трох дзяўчат i чатырох хлопцаў у трунах, побач з якiмi ляжалi пакарабачаныя музычныя iнструменты, i, памятаючы, што ён, у першую чаргу, кадравы ваенны, сцiпла сказаў у мiкрафон:
- Спачуваю забiтым... Але вайна без ахвяр не бывае, ад памылак нiхто не абаронены... Я хачу запэўнiць вас, што...
- Дайце мне слова! - iрвануўся нейкi амерыканскi салдат да трыбуны. - Што ён гаворыць?! Дайце слова!..
Ён ускочыў на падмостак i адштурхнуў палкоўнiка ад мiкрафона. Зрываючымся ад хвалявання голасам Майк, цяпер ужо Пол Бартман, звярнуўся да прысутных:
- Я, Пол Бартман, - сын Прэзiдэнта Злучаных Штатаў Амерыкi... У першую чаргу я хачу схiлiць галаву перад гэтымi забiтымi юнакамi i дзяўчатамi, перад усiмi забiтымi на гэтай ганебнай вайне i ад iмя сумленных амерыканцаў папрасiць прабачэння ў вашага народа...
Пол перавёў дыханне i працягваў:
- Я - сын амерыканскага Прэзiдэнта, i мне сёння сорамна за Амерыку, за тую Амерыку, якая захлынаецца ад дабрабыту i прыносiць гора i жабрацтва другiм...
Пол сарваў з плячэй аўтамат i кiнуў яго пад ногi.
- Прапаную зрабiць гэта i вам! - звярнуўся ён да камандзiра.
З натоўпу пачулiся крыкi:
- Ты, хлопец, вiдаць, з'ехаў з глузду ад бачанага, але няхай бы i сапраўды быў такi разумны сын у вашага Прэзiдэнта-забойцы!
- А-а! Сволач! Забiваў, а цяпер вушы на плечы!
Палкоўнiк выхапiў у Пола мiкрафон i крыкнуў:
- Гэты салдат здурнеў! Не ў кожнага вытрымлiвае псiхiка на вайне - не звяртайце ўвагi! - i жэстам даў каманду падначаленым, якiя скруцiлi рукi Полу i хуценька павялi да сваёй тэхнiкi, дзе па загаду палкоўнiка надзелi наручнiкi i iзалявалi ад астатнiх.
Загулi маторы, i калона праз плошчу, абдаўшы жывых i мёртвых дымам, падалася далей.
Натоўп захваляваўся, узрушана загудзеў. I хоць прамова амерыканскага салдата амаль усiм спадабалася, яго сапраўды палiчылi за звар'яцелага.
Але сярод людзей былi i тыя, хто лiчыў iнакш i чые сэрцы радасна затрапяталi ад таго, што "залатая рыбка", хоць пакуль i не злоўленая, азвалася.
Радасць iх была заўчаснай, бо за горадам, у невялiкiм ляску, калона спынiлася, i, каб не сеяць смуту ў спецыяльным падраздзяленнi, Майк Х'юст, ён жа Пол Бартман, ён жа адзiны сын Прэзiдэнта Злучаных Штатаў Амерыкi, па законах ваеннага часу быў расстраляны.
* * *
Расейская ваенна-марская групоўка, у склад якой уваходзiлi i два вялiкiя дэсантныя караблi, наблiжалася да ўзбярэжжа дзяржавы, супраць якой паўднёва-атлантычным блокам вялiся ваенныя дзеяннi. Геаграфiчная наблiжанасць некаторых членаў дадзенага ваеннага блока i ваенна-марская армада, падцягнутая сюды натаўцамi загадзя, - былi тым пераважным ваенным фактарам, якi нельга было не ўлiчваць.
Быў i другi фактар на карысць альянсу - натаўская блакада гэтай сярэднеэўрапейскай дзяржавы, супраць якой i вялiся ваенныя дзеяннi. Але гэты фактар, як нi дзiўна, спрацаваў супраць блакадаўсталяванцаў, бо само аб'яўленне блакады лiчылася, на думку альянсу, непахiльным табу для ўсiх астатнiх дзяржаў, якiя, улiчваючы ваенную моц "гаспадароў" гэтай зоны, i не падумаюць сунуць свой нос пад удар альянсу.
Такая заспакоеная ўсёдазволенасць i расхаладжвала ўзброеных ад пят да макаўкi галавы натаўцаў. Уяўляемая iмi псiхалагiчная i ваенная перавага саслужыла iм жа адваротную паслугу, бо пасля таго як расейскiя ваенныя караблi поўным ходам увайшлi ў "забароненыя" воды, разгубленасць i нерашучасць прымянiць зброю, пасля якiх пачалiся лiхаманкавыя кансультацыi з Брусэлем i Вашынгтонам, дазволiлi расейцам наблiзiцца да ўзбярэжжа i пачаць iнтэнсiўную высадку дэсанта.
Толькi пасля гэтага заходнiя стратэгi спахапiлiся i ашчэрылiся палубнымi ракетнымi ўдарамi са сваiх ваенных караблёў i ўзнялi ў паветра з авiяносцаў i блiжэйшых аэрадромаў дзесяткi, а магчыма, i сотнi ваенных самалётаў.
Расейскiя дэсантнiкi, якiя паспелi замацавацца на ўзбярэжным плацдарме, прыкрывалiся з паветра сваёй палубнай авiяцыяй, а перадавая дэсантная бранятэхнiка пачала адцiскаць у глыб тэрыторыi абарону працiўнiка.
Невялiкая паветраная прастора над прыбярэжнай марской акваторыяй ды i сама гэта акваторыя ператварылiся ў вогненнае пекла, якое распорвалi яркiя шлейфы ракет, якiя ляцелi ў розных накiрунках. Сама ж прыбярэжная суша грукацела i ўздымалася на дыбы ад разрываў ракет, снарадаў i мiн, пачынала накрывацца сквапным полымем вайны i рабiцца чырвонай ад крывi.
Паступова гарады i вёскi разам з жыхарамi - адвечнымi гаспадарамi гэтай зямлi - згаралi ў бязлiтасным полымi, павялiчваючы бясконцы лiк ахвяраў бясконцых войнаў.
* * *
Фрэнк Баснер заканчваў ваенную кар'еру i збiраўся пасля гэтай, як ён лiчыў, апошняй яго вайны пайсцi на адпачынак i заняцца нарэшце любiмай справай - рыбалкай.
Перад сваёй нацыяй i сваiм сумленнем ён быў чысты. Таму i сёння, пастроiўшы спецназаўцаў - сваiх падначаленых, ён быў упэўнены ў праваце сваiх дзеянняў i спакойна, але рашуча сказаў:
- Я хачу, каб вы засвоiлi, што крайнiя меры, такiя, як расстрэл дэзерцiраў, - на вайне неабходныя. Дэзерцiры дэмаралiзуюць войска, ператвараюць яе ў натоўп слiмакоў... Такiм аказаўся Майк Х'юст, якi не толькi кiнуў пад ногi зброю, дадзеную яму Амерыкай, але i абразiў нашага Прэзiдэнта, назваўшыся ягоным сынам. Я хачу, каб кожны з вас памятаў, што...
