бик зур (очень большой); иң зур (самый большой)
бик кайнар (очень горячий); иң кайнар (самый горячий)
бик озын (очень длинный); иң озын (самый длинный)
бик яшел (очень зеленый); иң яшел (самый зеленый)
бик кара (очень черный); иң кара (самый черный)
Превосходная степень может быть выражена так же и добавлением слов аеруча (особенно), гаять (очень):
аеруча матур (особенно красивый)
гаять зур (очень большой)
аеруча озын (особенно длинный)
гаять кыска (очень короткий)
аеруча тəмле (особенно вкусный)
гаять акыллы (очень умный).
Есть и другие, более утонченные формы превосходной степени. Но это только для сведения:
зурларның зуры — большой из больших
акыллының акыллысы — умный из умных
матурның матуры — красивый из красивых.
Задание 1. Прочитайте предложения и переведите.
Бу алма зур. Бу алмалар зуррак. Бу кыз матур. Бу — бик матур кыз. Өй Җылы. Өй Җып-Җылы. Урман яшел. Урманнар ямь-яшел.
Үлəн сары. Үлəннəр сап-сары. КӨн бик матур. КӨннəр аеруча матур. Син гаять акыллы. Галим Рəшиттəн акыллырак.
РӨстəм миннəн зуррак. Саша Колядан кечкенəрəк. Син бик зур. Син — иң зур бала. ГӨлфия — иң кечкенə бала. Сəрия — гаять акыллы. Мирза аеруча акыллы. Чəчəк кып-кызыл. Бу чəчəклəр аеруча кызыл. КӨн салкын. КӨннəр сап-салкын. КӨн салкынрак.
Задание 2. Вставьте прилагательные.
1. — Бу алма… мы?
— Юк, яшел.
2. — Галиянең костюмы … мы?
— əйе.
3. — Айсылу … костюм аламы?
— Юк, зəңгəр.
4. — Аның портфеле … мы?
— Юк, кап-кара тҮгел.
5. — Синең машинаң… ме?
— əйе, …
6. — Булатның машинасы нинди?
— …
7. — əтиеңнең машинасы нинди?
— …
8. — Сезнең квартирагыз бик … мы?
— Юк, бик … тҮгел.
На прощание вам три пословицы.
Алтын кирəк тҮгел, акыл кирəк (Не нужно алтына, ум нужен).
Акыллы ир хатынын яманламас [акъыллы ир хатынын йаманламас] — (Умный муж не станет поносить жену).
Акыллы сҮз алтыннан кыйбат [акъыллы сҮз алтыннан къыйбат] — (Умное слово дороже золота).
Сау булыгыз!
Школа. Диалоги. Задания.
(Унбишенче дəрес)
К теме «Школа» добавим следующие новые слова, и в диалогах вы их сможете использовать.
Мəктəп — школа
укучы [укъучы] — ученик
шəкерт — шакирд, ученик
укытучы [укъытучы] — учитель
сорау [сора — ] — вопрос
Җавап [Җа — ап] — ответ
дəрес — урок
дəреслек — учебник
такта [такъта] — доска
акбур [акъбур] — мел
тəнəфес — перемена
татар теле — татарский язык
рус теле — русский язык
билге — оценка
бишле — пятерка
дҮртле — четверка
Өчле — тройка
икеле — двойка
берле — единица
ал — бери, получай
икеле алма — не получай двойку
чҮпрəк — тряпка
Өй эше — домашнее задание
укыта — учит, преподает
Өйрəтə — учит, обучает
рəсем — рисование
тарих — история
кҮнегҮ — упражнение
бирем — задание
əдəбият — литература
сыйныф — класс
кыңгырау — звонок
сыйныф Җитəкчесе — классный руководитель
Теперь поговорим по-татарски:
1. — Нурия, бҮген ничə дəрес?
— Өч дəрес.
2. — АйгӨл, сездə кем укыта?
— Халидə апа.
3. — Мансур, бҮген рəсем дəресе бармы?
— əйе, бар.
4. — Галия апа, Сез безгə керəсезме?
— Хəзер.
5. — Бу нинди сорау?
— Бик яхшы сорау.
6. — Хəзер нинди дəрес?
— География.
7. — Хəзер нинди дəрес?
— Татар теле.
8. — Сездə ничə укучы бар?
— Унике.
9. — Рəсимə, тактага чык əле.
— Хəзер.
10. — Бу такта чистамы?
— Чиста.
11. — Син бҮген нинди билге алдың?
— Бишле.
12. — əни, мин бҮген ике дҮртле, бер бишле алдым.
— Рəхмəт, улым.
13. — Кəрим, чҮпрəк бармы?
— Бар. Менə.
14. — БҮген Җыр дəресе бармы?
— əйе, бар.
15. — Сездə сыйныф Җитəкчесе кем?
— МӨнирə апа.
16. — Тəнəфес кайчан?
— Хəзер.
17. — Балалар, нинди сораулар бар?
— Юк.
18. — Укучылар, Өй эшен языгыз. Марат, син дə яз!
— Хəзер.
19. — РӨстəм, укытучыгыз кем?
— Котдус абый.
20. — Ришат, дəреслеклəрең бармы?
— Бар, Кəрим абый.
— Яңамы? (Новые ли?)
— əйе.
21. — Балалар, кем сӨйли?
— Мин, апа.
— СӨйлə, Шамил.
22. — Укучылар, кем əйтə?
— Мин!
— Мин!
— Мин!
— əйдə, Камил əйт!
23. — Укучылар, дəфтəрлəрегез бармы?
— Бар.
— Дəфтəрлəрегезгə языгыз: «БҮген — егерменче ноябрь».
24. — БҮген тарих дəресе бармы?
— əйе, бар.
25. — əдəбият дəресе буламы? (будет ли?)
— Була.
26. — Сезнең сыйныфта тарихны кем укыта?
— Сания апа.
27. — Бишенче класста əдəбиятны кем укыта?
— ТаҺир абый.
28. — Сезнең сыйныфта ничə кыз бар?
— Унбиш.
29. — Унынчы класста ничə егет (парень) бар?
— Егерме бер.
30. — Укучылар, кем беренче Җавап бирə?
— Мин, Нурия апа!
— Мин, Нурия апа!
— Мин, Нурия апа!
— əйдə, Хəлим, Җавап бир əле.
31. — Мəрзия, бҮген кичə (вечер) буламы?
— Белмим, Сəлимə.
— Рəйсə, син белəсеңме?
— Белəм.
— Нəрсə белəсең?
— Кичə бҮген була.
— Рəхмəт.
Задание 1. Составьте диалог «В школе».
На прощание опять вам четыре пословицы.
Белем малдан кадерле [белем малдан къəдерле] — Знание дороже богатства.
Бер галим мең наданга тора [бер „алим мең надаң„а тора] — Один ученый стоит тысячи неграмотных.
Уйнап сӨйлəмə, уйлап сӨйлə — Не говори играючи, говори подумав.
Җиде йортның телен бел, Җиде тӨрле белем бел — Знай языки семи (букв.) домов, знай семь разных наук.
Сау булыгыз!
