- Вы былi супраць! - завiшчаў Гроўв.
- Не! - раўнуў Джыфард Джэймс. - Мы проста...
Усе трое ўступiлi ў спрэчку, кiдаючыся адзiн на аднаго са злоснымi выразамi на тварах. Раней мне здавалася, што яны павiнны былi прыберагчы ўсю сваю энергiю для высвятлення галоўнага пытання - цi падлягае выплаце мiсiс Мiён якая-небудзь сума, i калi так, то якая. Але я памылiўся наконт гэтых жэўжыкаў. Галоўным iх клопатам было пазбегнуць нават самай нязначнай рызыкi дасягнуць згоды хоць па якiм-небудзь пытаннi.
Вулф цярплiва дазволiў iм рухацца ў жаданым для iх кiрунку, а гэта значыць - нiкуды, а потым запрасiў уступiць у размову яшчэ аднаго госця.
- Мiс Бослi, - звярнуўся ён да Адэлi, - вы нiчога пакуль не сказалi. На чыiм баку былi вы?
Адэль Бослi ўвесь час уважлiва сачыла за тым, што адбывалася, папiваючы ром "Колiнз" - ужо другую шклянку, - i здавалася мне вельмi разумнай. Хоць была сярэдзiна жнiўня, толькi яна адна была па-сапраўднаму загарэлая. Яе адносiны як iнфармацыйнага агента з сонцам былi выдатныя.
- Я не была нi на чыiм баку, мiстэр Вулф, - сказала яна, пакруцiўшы галавой. - Мой iнтарэс абмяжоўваўся iнтарэсам майго наймальнiка - Асацыяцыi "Метраполiтэн-оперы". Зразумела, мы хацелi ўрэгуляваць усё канфiдэнцыяльна, без скандалу. У мяне не было анiякай думкi па пытаннi, што абмяркоўвалася.
- I нiякай думкi вы не выказалi?
- Не. Я проста заклiкала iх, калi гэта магчыма, паспрабаваць урэгуляваць праблему.
- Шчыра, нiчога не скажаш! - выпалiла Клара Джэймс. Было вiдаць, што яна кпiла. - Вы маглi б крыху дапамагчы бацьку, бо гэта ён уладкаваў вас на працу. Цi вы...
- Супакойся, Клара! - уладна спынiў яе Джэймс.
Але тая не звярнула на яго ўвагi i працягвала:
- Цi вы ўжо цалкам расплацiлiся за гэта?
Суддзя Арнольд, здавалася, пакрыўдзiўся. Руперт Тлушч захiхiкаў. Доктар Лойд глынуў вiскi з вадой.
Паколькi я пачынаў ужо ў нейкай ступенi па-сяброўску ставiцца да Адэлi, то, вядома, спадзяваўся, што тая шпурне што-небудзь у гэту вытанчаную i блiскучую мiс Джэймс, але яна абмежавалася зваротам да яе бацькi:
- Няўжо ты не можаш справiцца з немаўлём, Джыф?
Потым, не чакаючы адказу, звярнулася да Вулфа:
- Мiс Джэймс - схiльная да фантазiй. Тое, на што яна намякала, нiдзе не зафiксавана. I нiкiм.
- Ва ўсякiм разе, яно не будзе зафiксавана сёння, - згодна кiўнуў Вулф. Ён скрывiў грымасу i сказаў: - Вяртаючыся да пытанняў, якiя дарэчы цi недарэчы, я хацеў спытаць, калi скончылася гутарка?
- Ну што ж - мiстэр Джэймс i суддзя Арнольд пайшлi першымi недзе а палове пятай. Неўзабаве за iмi пайшоў доктар Лойд. Я пабыла яшчэ некалькi хвiлiн з Мiёнам i мiстэрам Гроўвам, а потым таксама пайшла.
- Куды вы пайшлi?
- У сваю кантору на Брадвеi.
- Колькi часу вы прабылi ў сваёй канторы?
Гэтае пытанне, здаецца, яе здзiвiла.
- Не ведаю... зрэшты... так... ну, канечне. Я пайшла адтуль пасля сямi гадзiн. Мне трэба было тое-сёе зрабiць, апрача таго, я надрукавала на машынцы канфiдэнцыяльны запiс гутаркi ў Мiёна.
- Вы сустракалiся з Мiёнам яшчэ, перад яго смерцю? Цi тэлефанавалi?
- Сустракалася? - яшчэ больш здзiвiлася Адэль. - Як я магла. Хiба вы не ведаеце, што яго знайшлi мёртвым у сем гадзiн? Значыць, да таго, як я выйшла з канторы.
- Вы тэлефанiравалi яму? Памiж паловай пятай i сёмай гадзiнамi?
- Не, - Адэль выглядала збянтэжанай i крыху раззлаванай.
Я раптам зразумеў, што Вулф неабдумана пачаў ступаць па тонкiм лёдзе, наблiжаючыся да забароненай тэмы забойства.
- Я не ведаю, на што вы намякаеце, - дадала Адэль.
- Я таксама, - з запалам заўважыў суддзя Арнольд i працягваў з саркастычнай усмешкай. - Калi толькi гэта не неадольная звычка пытацца ў людзей, дзе тыя былi ў той момант, калi адбылося забойства. Чаму тады не кiравацца гэтай звычкай i ў дачыненнi да ўсiх нас?
- Якраз гэта я i збiраюся зараз зрабiць, - спакойна адказаў Вулф. - Я хацеў бы даведацца, чаму Мiён надумаў скончыць самагубствам, бо ад гэтага залежыць прапанова, якую я павiнен выказаць удаве. Наколькi я зразумеў, двое цi трое з вас паведамiлi, што пад канец гутаркi ён быў ва ўзбуджаным, але не прыгнечаным стане. Я ведаю, што ён скончыў самагубствам, палiцыю нельга збiць з панталыку ў такiх выпадках. Але чаму?
- У мяне наконт заявы аб яго стане ёсць сумненнi, - пачала выказваць сваю думку Адэль. - Калi ведаеш, як спявак - асаблiва такi вялiкi, як Мiён, - сябе адчувае, калi ён не можа выцiснуць з сябе хоць бы адну ноту, калi вымушаны гаварыць прыцiшаным голасам цi нават шэптам, гэта жахлiва.
- Ва ўсякiм разе, яго ўчынкi заўсёды былi неспадзяваныя, - уставiў слова Руперт Гроўв. - Я чуў, як на рэпетыцыi ён праспяваў арыю як анёл, а потым расплакаўся, бо яму, бачыце, здалося, што канец быў змазаны. То ён, здавалася, быў на нябёсах, а праз хвiлiну - ужо нiбы зямлёй прысыпаны.
- Тым не меней, - прабурчаў Вулф, - усё тое, што было сказана Мiёну, усё роўна кiм, на працягу тых дзвюх гадзiн, перад самазабойствам, мае непасрэднае дачыненне да гэтага расследавання, мэта якога - вызначыць маральную пазiцыю мiсiс Мiён. Я хачу ведаць, дзе вы, панове, былi ў той дзень адразу пасля заканчэння гутаркi i да сямi гадзiн i што вы рабiлi ў гэты час.
- Божа, - усклiкнуў суддзя Арнольд i ўзняў да неба рукi. - Ну, што ж, сказаў ён, апусцiўшы iх, - час познi. Як вам ужо сказала мiс Бослi, я выйшаў са студыi Мiёна разам са сваiм клiентам. Мы пайшлi ў бар "Чэрчыль", дзе выпiлi i пагутарылi. Крыху пазней да нас далучылася мiс Джэймс, яна таксама замовiла сабе пiтво i праседзела з намi даволi доўга, недзе з паўгадзiны, а потым пайшла. Мы с мiстэрам Джэймсам заставалiся разам да пачатку восьмай. Увесь гэты час нiхто з нас не сустракаўся з Мiёнам i нiкому гэтага не даручаў. Спадзяюся, гэта iнфармацыя вычарпальная?
- Дзякую вам, - ветлiва сказаў Вулф. - Вы, зразумела, пацвярджаеце тое, што было сказана, мiстэр Джэймс?
- Так, - хмурна адказаў барытон. - Якая ўсё ж такi гэта бязглуздзiца!
- Яно сапраўды пачынае гучаць менавiта так, - пагадзiўся Вулф. - Доктар Лойд, ваша чарга. Калi вы не супраць?
Той паспеў ужо размякнуць. Ён чатыры разы падлiваў сабе, не шкадуючы нашага лепшага вiскi, i не быў супраць.
- Што вы? Калi ласка! - ахвотна адгукнуўся ён. - Я абышоў з вiзiтамi пяцярых пацыентаў: двух, што жывуць на Пятай авеню, на поўнач ад цэнтра, аднаго - у раёне Шасцiдзесятых вулiц ва ўсходняй частцы Манхэтана i двух - у бальнiцы. Я прыйшоў дадому неўзабаве пасля шасцi i толькi паспеў апрануцца пасля ванны, як патэлефанаваў Фрэд Уэплер i паведамiў пра Мiёна. Зразумела, я адразу пайшоў туды.
- Вы не сустракалiся з Мiёнам i не тэлефанавалi яму?
- Не, пасля таго як скончылася гутарка, я больш не меў з iм нiякiх кантактаў. Можа, мне трэба было гэта зрабiць, але такая думка не прыйшла ў галаву - я не псiхiятр, хоць i быў яго доктарам.
- Ён быў iмпульсiўны, цi не так?
- Так, - Лойд сцiснуў вусны. - Вядома, гэта не медыцынскi тэрмiн.
- Далёка не медыцынскi, - пагадзiўся Вулф. Ён перавёў пiльны позiрк сваiх вачэй на наступнага суразмоўцу. - Мiстэр Гроўв, мне не трэба пытацца ў вас, цi тэлефанавалi вы Мiёну, бо ўжо зафiксавана, што вы яму тэлефанавалi. Прыблiзна а пятай гадзiне?
Руперт Тлушч зноў схiлiў набок галаву. Вiдаць, гэта была яго любiмая поза ў час гутаркi.
- Пасля пяцi гадзiн, - паправiў ён Вулфа. - Дакладней, у пятнаццаць хвiлiн на шостую.
- Адкуль вы патэлефанавалi?
- З клуба "Гарвард".
"Нiчога сабе, - падумаў я, - колькi ж намаганняў трэба было яму прыкласцi, каб трапiць у клуб "Гарвард".
- I што вы сказалi?
- Нiчога асаблiвага, - скрывiў вусны Гроўв. - Ведаеце, гэта не ваша справа, але паколькi астатнiя зрабiлi вам такую ласку, то i я буду трымацца iх прыкладу. Раней я забыўся спытаць, цi гатовы ён пацвердзiць згоду пералiчыць тысячу даляраў за адзiн тавар, бо адпаведнаму агенцтву патрэбны быў дакладны адказ. Мы гаварылi менш трох хвiлiн. Спярша ён быў супраць, а потым згадзiўся. Вось i ўсё.
- Цi можна было па яго голасе зразумець, што з вамi размаўляе чалавек, якi збiраецца скончыць самагубствам?
- Не, нi ў якiм разе. У яго быў сумны настрой, што i зразумела, бо ён не мог спяваць тады i не спадзяваўся аднавiць голас раней чым праз два месяцы.
- Што вы рабiлi пасля таго, як пагаварылi па тэлефоне з Мiёнам?
- Я застаўся ў клубе. Замовiў вячэру i яшчэ не паспеў скончыць есцi, як пачуў навiну пра тое, што Мiён скончыў самагубствам. Так я i не пакаштаваў замоўленых тады марозiва i кавы.
- Што ж, гэта вельмi дрэнна. Калi вы гаварылi з Мiёнам па тэлефоне, цi спрабавалi вы яшчэ раз угаварыць яго не настойваць на iску супраць мiстэра Джэймса?
Гроўв падняў галаву.
- Што я спрабаваў? - перапытаў ён.
- Вы чулi, што я сказаў, - груба адказаў Вулф. - Што тут дзiўнага? Зразумела, я атрымаў ад мiсiс Мiён адпаведную iнфармацыю, бо я вяду па яе просьбе расследаванне. Спярша вы былi супраць таго, каб Мiён патрабаваў выплату кампенсацыi, i спрабавалi адгаварыць яго. Вы гаварылi, што пагалоска, якая разнясецца ў вынiку ўсяго гэтага, наробiць шмат шкоды i таму не варта гэтага рабiць. Ён жа патрабаваў, каб вы падтрымалi iск, i паабяцаў скасаваць заключаны з вамi кантракт у тым выпадку, калi вы адмовiцеся. Цi не так, мiстэр Гроўв?
