I раптам касманаўты пераглянулiся, не разумеючы, што адбываецца. У шлемафоне не змаўкаў голас робата, якi будзённа, як пра самае звычайнае, раз за разам паўтараў:
- На беразе чалавек! На беразе чалавек!
Бясстрасны робат з механiчнай душой, аднак, аказаўся больш кемлiвы за людзей. Паведамляючы навiну, ён адначасова выклiкаў усюдыход. Не паспелi касманаўты апамятацца, як усюдыход ужо стаяў побач з iмi. Яны адразу ж ускочылi ў машыну i памчалiся да абрыву.
Корзун стаяў на тым самым месцы, дзе абрывалiся яго ранейшыя сляды. Ён задумлiва глядзеў на мора i нечаму нясмела ўсмiхаўся.
- Васiль! Васiль! - Шабанаў тузануў яго за плячо.
Корзун спакойна зiрнуў на таварыша i здзiўлена спытаў:
- Ты чаго? Што здарылася?
- Ён яшчэ пытае! - Шабанаў у адчаi павярнуўся да Савацеева, якi таксама прыбег ужо на бераг. - Чуеш, Паўлюк?
- Дзе ты быў? - Савацееў зрабiў крок да Корзуна.
Корзун зморшчыў лоб, падумаў трохi i, нiчога не разумеючы, адказаў:
- Ту-ут...
- Увесь час? - асцярожна ўдакладнiў Шабанаў.
- Якi час, я ж толькi прыйшоў сюды. - Да Корзуна нарэшце дайшло, што таварышы ў чымсьцi сумняваюцца... - Чаго вы прычапiлiся?
- Паглядзi! - Шабанаў паказаў спачатку на Альтаiр, якi ўжо схаваўся напалавiну, потым на апусцелыя кiслародныя балоны. - Бачыш, колькi часу мiнула?
Корзун шырока расплюшчыў вочы i знясiлена апусцiўся на пясок.
- Як жа гэта, хлопцы?
- Даведаемся, - бесклапотна сказаў Савацееў i прапанаваў: - Паедзем дадому. Хутка лiне дождж.
Пазней, ужо седзячы ва ўтульным салоне зоркалёта, Корзун зноў папрасiў:
- Скажыце, хлопцы, што здарылася?
- Спачатку крыху адпачнём, а потым паспрабуем ужо адказаць на тваё пытанне. Нам хапiла сёння. А тады, можа, i ты, Васiль, што ўспомнiш.
Корзун успомнiў нямногае: як прыйшоў на бераг, прываблены зямным выглядам мора, i як пазней яго сустрэлi робаты. Што было памiж гэтым, ён ведаў не больш за астатнiх.
- Вось толькi... як бы вам сказаць...
- Ну, Васiль, ну, - Шабанаў падаўся да яго.
- Не, гэта не паддаецца апiсанню. Напэўна, я проста засумаваў па Зямлi. На беразе было... Гэта i радасць, i туга, i шчасце, ад якога нават стала балюча - такое яно вялiкае i ўсеабдымнае. Яны ахапiлi мяне там на беразе i не адпускалi, пакуль не прыйшлi вы.
Напэўна, усё сапраўды было так, бо, успамiнаючы, Корзун зноў стаў такiм, якiм яго бачылi сябры на беразе, - памякчэлым, з нясмелай усмешкай.
Знешне Корзун не змянiўся. Толькi цяпер часцей задумваўся, быццам прыглядаўся цi прыслухоўваўся да нечага незразумелага, але прыемнага, што было вядома толькi яму аднаму. Працаваў жа ён, як i раней, старанна. Факт яго знiкнення можна было б палiчыць камiчнай недарэчнасцю, каб за iм не стаяла нешта невядомае, невытлумачальнае, якое межавала з цудам i таму выглядала пагрозлiвым i небяспечным для кожнага з касманаўтаў, для карабля на ўвесь той час, пакуль яны будуць на Сiрэне. Гэта выклiкала нервознасць, перашкаджала нармальна працаваць. I нарэшце Савацееў не вытрымаў.
- Я больш не магу, - паскардзiўся ён Шабанаву, калi яны засталiся з iм удвух. Пры Корзуне такiх размоў пазбягалi. - Або мы стартуем, або не ведаю што.
- Не разгадаўшы, што адбылося з Корзунам?
- Мы бяссiльныя тут.
У нейкай меры Савацееў меў падставу так гаварыць. Мiнула ўжо каля двух тыдняў, а яны ўсё яшчэ не мелi кончыка той нiтачкi, якая дазволiла б раскрыць таямнiцу. I сапраўды, трэба было прымаць нейкае рашэнне. Шабанаў быў капiтанам iх невялiкага экiпажа i разумеў Савацеева. Ён доўга стаяў ля iлюмiнатара, з якога вiднелася мора - цiхае, ласкавае.
- Падманлiвая прыгажосць, - Шабанаў адвярнуўся ад iлюмiнатара, i Савацееў заўважыў у яго вачах iльдзiнкi холаду. - Зробiм, Паўлюк, яшчэ адну спробу. Калi не пацвердзiцца маё меркаванне, пакiнем Сiрэну.
- Ты што надумаў? - занепакоiўся Савацееў.
- Паўтару Корзуна. Толькi на бераг пайду не адзiн, а з робатамi.
- Баюся я гэтага скачка ў нiшто.
- I я, Паўлюк, - Шабанаў нахмурыўся. - Але iнакш нельга. Так, нельга. Хочаш сказаць, што ў нас iншая задача? Згодзен. А цяпер задача змянiлася. Такi ўжо закон жыцця, што на ўсе выпадкi загадзя не прыдумаеш праграмы. Ты не хвалюйся. - Ён падышоў да Савацеева, абняў яго. - Васiль жа вярнуўся i, здаецца, нармальна.
- Толькi што здаецца, - буркнуў Савацееў, ведаючы, што Шабанаў усё роўна зробiць па-свойму.
- А можа, нiчога са мной не здарыцца.
- Каб хаця, - шчыра пажадаў Савацееў.
Зборы былi нядоўгiя, i назаўтра Шабанаў з Савацеевым адправiлiся да мора. Ля выхада яны сустрэлi Корзуна. Ён няёмка патупаўся, засланяючы праход, i сумна прамовiў:
- Я ведаю, што вы не хочаце непакоiць мяне. Можа, i правiльна робiце. Толькi я ўвесь час думаю пра гэта. Мне здаецца, Сярожа, што там былi рыбы, i пайшоў згорблены, нiбы ў нечым вiнаваты перад сябрамi.
Шабанаў дагнаў яго, прытулiў да грудзей i папрасiў:
- Калi што, вы тут з Паўлюком не баўцеся, вяртайцеся на Зямлю.
Корзун кiўнуў.
Мора сустрэла людзей звычайным спакоем. Альтаiр толькi што паказаўся над гарызонтам, i яго дыск свяцiўся на шэрай вадзяной гладзi доўгай пурпурнай паласой. Шабанаў на хвiлiну спынiўся, прыслухоўваючыся да неспакойных удараў сэрца, i потым рашуча скочыў унiз.
За iм спаўзлi робаты. Утрох - чалавек i два робаты - яны пакiдалi многа слядоў. А Савацееў бачыў толькi ямкi, якiя заставалiся ад цяжкiх чаравiкаў Шабанава.
Праз якую хвiлiну Шабанаў спынiўся. Ад мора яго аддзяляла вузкая паласа жоўтага пяску. Ён чакаў нечага неверагоднага, а вакол было як на зямным пляжы - вось каб яшчэ побач раслi дрэвы i кусты i не трэба было апранаць герметычны касцюм. Каб супакоiць Савацеева, Шабанаў азiрнуўся i весела крыкнуў:
- Бачыш? На мяне духi не дзейнiчаюць!
I тут у яго закружылася галава. Шабанаў зiрнуў на мора. На яго паверхнi нiчога незвычайнага не было. Гэта ён паспеў яшчэ адзначыць, бо праз iмгненне перад вачыма паплылi кругi. Трацячы раўнавагу, ён махнуў рукамi. Робаты зразумелi гэта як сiгнал аб дапамозе i кiнулiся да Шабанава. Але перш чым яны падхапiлi яго, ён убачыў перад сабой нейкiя кольцы, праменнi. Усё гэта вычварна перапляталася, перакрыжоўвалася, iмгненна мяняла афарбоўку, ствараючы новыя i новыя неверагодныя геаметрычныя фiгуры. I быццам яркiя зоркi падалi вакол густым асеннiм дажджом. У Шабанава ўжо не было нi цела, нi ўяўлення аб тым, дзе ён.
Капiтан ачуўся на камянiстым абрыве, i першае, што ўбачыў, - гэта заклапочаны твар схiленага над iм Савацеева. Шабанаў пакруцiў галавой.
- Табе дрэнна? - з трывогай спытаў Савацееў.
- Цяпер ужо не. - Шабанаў сеў, паварушыў плячыма, рукамi, аднаўляючы страчаную ўладу над сваiм целам. I расказаў, што яму здалося.
- Думаеш, i з Корзунам было гэтак жа?
- Упэўнены.
- Але чаму ён не расказвае? Тоiцца цi не помнiць? - спытаў Савацееў i аж зморшчыўся, так непрыемна яму было падазраваць сябра. Спахапiўшыся, ён дадаў упарта, пераканана: - Не помнiць!
