- Калi займаешся каханнем, растрачваеш сваю энергiю. А пасля адчуваеш сябе шчаслiвым i плюеш на ўсё астатняе. Яны не могуць дапусцiць, каб так было. Яны хочуць, каб у табе заўсёды кiпела энергiя. Усе гэтыя маршы, дэманстрацыi, лозунгi, сцягi - усё гэта проста пракiслы палавы iнстынкт. Калi ты шчаслiвы ў душы, цi будзеш ты захапляцца Вялiкiм Братам, трохгадовымi планамi, Двуххвiлiнкай Нянавiсцi i ўсёй iншай iхняй лухтой?
Усё гэта вельмi слушна, падумаў ён. Была непасрэдная сувязь памiж цнатлiвасцю i палiтычнай добранадзейнасцю. Бо як яшчэ можна падтрымлiваць у сябраў Партыi на патрэбным узроўнi страх, нянавiсць i фанатычную веру, так патрэбныя Партыi, калi не апанаваўшы нейкi магутны iнстынкт i не выкарыстаўшы яго як рухавую сiлу? Палавая цяга была небяспечная для Партыi, i Партыя павярнула яе на сваю карысць. У тую самую гульню яна гуляла i з бацькоўскiм iнстынктам. Скасаваць сям'ю было нерэальна, i людзей заахвочвалi любiць сваiх дзяцей амаль як раней. З другога боку, дзяцей сiстэматычна скiроўвалi супраць бацькоў. Iх вучылi сачыць за бацькамi i паведамляць аб iх злачынствах. Сям'я сталася, па сутнасцi, працягам Палiцыi Думак. Гэта быў прыём, дзякуючы якому ўсе людзi, удзень i ўначы, жылi сярод шпiёнаў, якiя iх вельмi блiзка ведалi.
I раптам ён зноў падумаў пра Кэтрын. Яна без сумнення выдала б яго Палiцыi Думак, калi б не была занадта дурная, каб заўважыць нядобранадзейнасць яго поглядаў. Але пра Кэтрын яму нагадала не гэта, а задушлiвая спёка, ад якой на лобе выступiў пот. Ён пачаў расказваць Джулii, што адбылося, цi ледзь не адбылося, адзiнаццаць гадоў таму, спякотным летнiм днём.
Гэта было праз тры цi чатыры месяцы пасля вяселля. Яны заблудзiлiся пад час калектыўнага паходу недзе ў Кенцы. Яны адсталi ад iншых i затрымалiся ўсяго на некалькi хвiлiн, але пасля павярнулi на другую дарогу i нечакана апынулiся на краi старога вапнавага кар'ера. Яны стаялi на вышынi ад дзесяцi да дваццацi метраў, унiзе былi скалы. Навокал не было нiкога, у каго можна было б спытацца дарогi. Кэтрын, як толькi зразумела, што яны заблудзiлiся, адчула сябе вельмi няўтульна. Быць далёка, нават на кароткi час, ад гаманлiвага паходнага натоўпу было ў яе вачах благiм учынкам. Яна адразу захацела вярнуцца i паспрабаваць шукаць у другiм баку. Але ў гэты момант Ўiнстан заўважыў некалькi кусцiкаў чальчаку, што раслi якраз пад iмi, у выступе скалы. Кветкi былi двух колераў, цагляна-чырвонага i барвовага, хоць раслi з аднаго кораня. Ён нiколi не бачыў нiчога падобнага i паклiкаў Кэтрын паглядзець на кветкi.
- Глядзi, Кэтрын! Паглядзi на гэтыя кветкi. Вунь той кусток унiзе, каля падножжа скалы. Бачыш, яны розных колераў.
Яна ўжо была павярнулася, каб пайсцi, але ўсё ж з раздражненнем падышла. Яна нават схiлiлася над урвiшчам, каб убачыць мясцiну, якую ён паказваў. Ён стаяў ззаду i трымаў яе за талiю. Раптам ён адчуў, якiя яны самотныя. Нiдзе не было нiводнае чалавечае iстоты, нiводны лiсток не варушыўся, нiводная птушка не абудзiлася. У такiм месцы можна было амаль не баяцца, што недзе схаваны мiкрафон, а нават калi б ён i быў, ён запiсаў бы толькi лёгкi шоргат. Была самая спякотная, самая сонная гадзiна. Сонца палiла, пот цёк па Ўiнстанавым лобе. I тады яму прыйшла ў галаву думка...
- Што ж ты яе не штурхануў? - спыталася Джулiя. - Я абавязкова яе скiнула б.
- Так, каханая, ты б скiнула. I я таксама, калi б я быў тады такi, як цяпер. А можа... нават не ведаю.
- Ты шкадуеш, што не зрабiў гэтага?
- Так, увогуле шкадую.
Яны сядзелi побач на пыльнай падлозе. Ён прытулiў яе да сябе. Галава Джулii ляжала ў яго на плячы, i прыемны водар яе валасоў перабiваў пах галубiнага памёту. "Яна маладая, - падумаў ён, - яна яшчэ нечага чакае ад жыцця. Яна не разумее, што, калi скiнеш са скалы таго, хто табе не даспадобы, гэта яшчэ нiчога не вырашыць".
- Па праўдзе кажучы, гэта нiчога б не змянiла, - сказаў ён.
- Дык чаму ж ты шкадуеш?
- Таму што я прыхiльнiк пазiтыўных рашэнняў, вось i ўсё. У гульнi, у якую мы гуляем, мы не можам выйграць. Ёсць толькi паражэннi, менш балючыя за iншыя паражэннi, i болей нiчога.
Ён адчуў, як плячо Джулii варухнулася на знак пярэчання. Яна заўсёды пярэчыла яму, калi ён казаў штосьцi падобнае. Яна не згаджалася з тым, што iснуе нейкi прыродны закон, згодна з якiм паасобны чалавек заўсёды прайграе. Яна таксама неяк усведамляла, што яна асуджаная, што раней цi пазней Палiцыя Думак схопiць яе i заб'е. Але, з другога боку, яна спадзявалася, што можна пабудаваць свой патаемны сусвет, дзе можна жыць, як хочаш. На гэта былi патрэбныя толькi ўдача, хiтрасць i адвага. Яна не разумела, што шчасця не iснуе ўвогуле, што адзiная перамога чакае ў будучынi, ужо пасля смерцi, i што з таго моманту, як ты абвясцiў вайну Партыi, лепш адразу лiчыць сябе мёртвым.
- Мы мёртвыя, - сказаў ён.
- Мы яшчэ не мёртвыя, - празаiчна адказала Джулiя.
- Не, не фiзiчна, вядома. Можна дапусцiць, што мы пратрымаемся яшчэ шэсць месяцаў, год, пяць гадоў. Я баюся смерцi. А ты маладая, ты, напэўна, баiшся яшчэ болей за мяне. Вядома ж, мы будзем адсоўваць канец, колькi здолеем. Але гэта мала дапаможа. Пакуль людзi застаюцца людзьмi, памiж жыццём i смерцю рознiцы няма.
- Усё гэта лухта! З кiм ты хочаш спаць? Са мною цi са шкiлетам? Цi ты не задаволены, што жывы? Цi табе не падабаецца адчуваць, што гэта ты, гэта твая рука, гэта твая нага, што ты сапраўдны, трывалы, жывы? А вось гэта, скажы, хiба гэта табе не падабаецца? Яна павярнулася i прытулiлася. Ён адчуў праз камбiнезон яе спелыя, пругкiя грудзi. Здавалася, ад цела Джулii яму перадалiся яе маладосць i сiла.
- Гэта мне падабаецца, - адказаў ён.
- Дык перастань тады гаварыць пра смерць. А цяпер слухай, каханы, нам трэба дамовiцца аб наступнай сустрэчы. Мы зноў можам прыйсцi на палянку ў лесе. Ужо мiнула дастаткова часу. Але гэты раз мы пойдзем туды другой дарогай. Я ўсё прадумала. Ты сядзеш на цягнiк... Глядзi, я табе намалюю.
I, са сваёй заўсёднай практычнасцю, яна зграбла грудок пяску, разраўняла яго i, выцягнуўшы з галубiнага гнязда галiнку, пачала маляваць карту.
4
Ўiнстан акiнуў позiркам убогi пакойчык на другiм паверсе крамы пана Чэрынгтана. Вялiкi ложак каля акна быў засланы падранай коўдрай, на iм ляжала падушка без навалачкi. На камiннай палiчцы цiкаў старасвецкi гадзiннiк з дванаццацiгадзiнным цыферблатам. У куце на складным столiку лагодна свяцiлася ў прыцемку шкляное прэс-пап'е, якое ён купiў, калi апошнi раз быў тут.
На камiннай кратцы стаялi керагаз, рондаль i два кубачкi, пазычаныя ў пана Чэрынгтана. Ўiнстан запалiў керагаз i пачаў гатаваць ваду. Ён прынёс з сабою пакецiк кавы "Перамога" i некалькi кавалачкаў сахарыну. Стрэлкi гадзiннiка паказвалi сем дваццаць. А было дзевятнаццаць дваццаць. Яна мелася прыйсцi ў дзевятнаццаць трыццаць.
Вар'яцтва, вар'яцтва, гучала ў яго ў галаве. Свядомае, беспрычыннае, згубнае вар'яцтва. З усiх злачынстваў, якiя мог зрабiць сябра Партыi, гэтае было найцяжэй схаваць. Па праўдзе кажучы, гэтая думка спачатку прамiльгнула ў яго ў галаве, як нейкае вiдмо: шкляное прэс-пап'е, адлюстраванае на гладкай паверхнi стала. Як ён i прадбачыў, пан Чэрынгтан без нiякiх ваганняў здаў яму пакой. Ён быў вiдавочна задаволены, што мог зарабiць некалькi даляраў. Пры гэтым ён не надта здзiвiўся i не выказаў навязлiвага разумення, калi даведаўся, што пакой быў патрэбны Ўiнстану для спаткання з жанчынай. Наадварот, позiрк яго зрабiўся адсутны, ён пачаў гаварыць агульнымi словамi, з такiм далiкатным выглядам, што, здавалася, ён зрабiўся часткова нябачны. Вельмi важна мець магчымасць адасобiцца, сказаў ён. Кожны хацеў бы мець месца, дзе можна час ад часу пабыць аднаму, пры зручнай нагодзе. I калi такое месца знойдзецца, дык найбольшай пачцiвасцю з боку таго, хто пра гэта ведае, было б захоўваць маўчанне. Ён нават дадаў, ужо амаль цалкам растаўшы ў паветры i перастаўшы iснаваць, што ў доме ёсць два ўваходы, другi вядзе праз заднi двор у бакавы завулак.
