Кацярына МЯДЗВЕДЗЕВА
ЧАЦВЁРТЫ, САМЫ ЧАРОЎНЫ
Мядункі не жадалі распускацца. «Пчолы зноў забяруць наш пылок», — нылі яны і ўпарта сціскалі пялёсткі. «У нас яшчэ не паспелі тычынкі», — бубнілі званкі і дэпрэсіўна гойдаліся на крывенькіх валасатых сцяблінках. Мак-самасейка і зусім адмовіўся размаўляць, адвярнуў бутоны і прыхаваў іх лісцікамі. Ільвіная зяпа пазяхала, не перастаючы, сон-трава бессаромна храпла, а світанак няўмольна набліжаўся.
Раставалі зоркі, ружавела неба, і вось ужо прычуліся крокі Лесніка. «Гэта што яшчэ за агіднасць?! Чаму паляна не гатовая да прыёмкі?! » — раздаўся яго грозны гулкі голас, ад якога кветкі распласталіся па зямлі, у жаху пакрыўшыся не ўласцівымі ім пухіркамі.
Лілле расплюшчыла вочы. Ну і ну... прысніцца ж...
Пацягваючыся і пазяхаючы, яна паплялася ў гасціную. Там каля стала клапатаў Нікчэмка. Расстаўляў кубкі, папраўляў абрус. Яго рука была перавязаная анучынай. І дзе ўжо паспеў парэзацца?
— Добрай раніцы! З днём нараджэння! — выклікнуў ён.
— Ці добрая раніца? — прамармытала Лілле, яшчэ пад уражаннем ад сну. — Што пірог?
— Дык вось жа! — Нікчэмка кінуўся ў кухню. Не чакаючы, пакуль ёй прад'явяць пірог, Лілле выйшла на ганак, зажмурылася ад паўдзённага сонца. Так, заспалася яна. Ну нічога, раз на год — можна.
Лес, а ці памятаеш ты, што сёння ў тваёй кветачніцы дзень нараджэння? Вядома, тэрыторыя Лілле распасціраецца ўсяго толькі ад узлеску да Мядовай прасекі, не так і многа, — але ж не так і мала! Адных канюшынавых палянак больш за сто. А зараснік чабару? А стрэлкаліст каля раўчука? А капрызныя дзікія ружы, што не жадаюць распускацца ў тэрмін? І гэта ў першай дэкадзе чэрвеня, калі трэба паспець з квітненнем ліпавых дрэў на ўзлеску, бо да іх прыляцяць пчолы. Добра, што грэчкавае поле за прасекай — ужо не яе клопат, інакш яна б звалілася з ног ад стомы.
Сёння ў Лілле вольны дзень. Дзень нараджэння. Госці, падарункі, застолле і іншыя прыемныя рэчы, якіх часам заслугоўвае нават самы заняты чараўнік. Сёння яна магла заплюшчыць вочы, заткнуць вушы і спакойна сядзець дома, — але па звычцы агледзелася і прыслухалася. Пра што балбочуць кветкі гэтай раніцай?
Маленькая белая кускута ўпарта караскалася па бярвёнах сцяны Ліллінай хаткі. Рамонкі, што раслі непадалёк, пакрыўджана назіралі за яе стараннямі і шапталіся:
— Ну як не сорамна? Вось нахабства! Мы стараемся, на досвітку раскрываем пялёсткі, а гэта вытычка ... Ды што яна сабе дазваляе?!
— Паўзучка бязродная! У яе і кветак жа няма! — падтаквала, ківала тоўстым лямцавым сцяблом жоўтая дзіванна. Яна расла крыху далей ад хаты і, каб лепш бачыць, на ўсе жылы выцягвала доўгую шыю.
— Ціха! Лілле прачнулася! Вунь яна, на ганку! — шыкнула галінка бружмелю, што навісала па-над дахам. — І абудзіў яе мой далікатны водар. Вось так! Нездарма я вышэйшая за вас!
Кускута моўчкі працягвала свой шлях. Яна вельмі хацела апынуцца першай, хто павіншуе з днём нараджэння гаспадыню хаткі.
Лілле павярнулася. Убачыла кускуту, якая з апошніх сіл учапілася ў дзвярны вушак. Малая піснула:
— З днём нараджэння! — і звалілася б уніз, на радасць кплівым рамонкам, але ж Лілле падхапіла сцяблінку пальцамі і ўмацавала яе на вонкавай сцяне хаты. Кускута шчасліва ўздыхнула — як уздыхала любая кветка, апынуўшыся ў далікатных руках кветачніцы.
— Дзякуй, мілая, — прагаварыла Лілле, пагладзіла дробныя, ледзь прыкметныя кветачкі. Дзіванна зайздросна засапла і адхінулася, робячы выгляд, што ёй зусім нецікава. Бружмель паціснуў галінкамі, запах яшчэ мацней.
— Хто будзе зайздросціць і зласловіць, той атрымае на два дні квецені менш, — сталёвым голасам папярэдзіла Лілле. — Я не жартую!
Рамонкі дружна чмыхнулі ёй у адказ.
Яна павярнулася, каб ісці дахаты, і запнулася аб штосьці, што ляжала на ганку. Вось няўклюда! Гэтулькі прастаяць, слухаючы дурную балбатню, — і не заўважыць першы дзеньнараджэнны падарунак! Абгортка са свежага лісця лопуху, а ўсярэдзіне штосьці невялікае і лёгкае... і напэўна чароўнае...
— А мы ведаем, ад каго гэты падарунак, — прашыпелі рамонкі.
— Ведаем-ведаем, — паўтарыла за імі дзіванна, хоць насамрэч яна не магла нічога ўбачыць з таго месца, дзе расла. А маленькая белая кускута змаўчала. Яна таксама бачыла, хто паклаў скрутак на ганак. Але ніхто, нават самыя шкодныя рамонкі, не мае права выдаваць таямніцу і псаваць неспадзеўку. Гэта правіла з разраду няпісаных....
Лілле прыціснула падарунак да грудзей і вярнулася ў хату.
— Глядзі! — выгукнула яна. — Як думаеш, ад каго?
Нікчэмка паціснуў плячамі. І праўда, адкуль яму ведаць.
— А я ведаю, — прашаптала Лілле. — Гэта ад Яго. Сапраўды ад Яго! Як кранальна і рамантычна!
Нікчэмка зноў паціснуў плячамі. Ён трымаў на выцягнутых руках тоўсты падрумянены пірог і чакаў, калі Лілле гэта згледзіць. А яна безуважна разглядала свой першы падарунак. Бо гэты лопухавы скрутак напэўна ад Лесніка! Ад самага магутнага і строгага чараўніка, ад Уладара лесу!
Праўда, Уладаром Лесу яго звалі толькі ў вочы. А паміж сабой клікалі проста — Ляснік. Таму што ён і быў менавіта Лесніком. Велізарны, барадаты, у гумавых ботах і брызентавым плашчы, ён блукаў па непрывабных курцінках і непралазнай багне, ведаў напералік усе ветраломы і травастоі, парослыя быльнікам лагчыны і ўскудлачаныя вароніны гнёзды... Як з'едліва жартавала Цыкута, кожная барсучыная нара ў яго пад наглядам.
Ён вельмі рэдка ўсміхаўся — і далёка не ўсім. Лілле пашанцавала толькі раз — калі на вясновы агляд яна прыгатавала выключную, чароўную палянку, аздобленую белымі амарылісамі. Яна не спала некалькі сутак, пакуль няньчыла ўпартыя цыбуліны: не давала закіснуць зямлі, выклікала цёплыя дажджы, адганяла настырных пражэрлівых чарвяцоў. Так, яна выдатна разумела: патрапяць сюды людзі — бяздумна загубяць працу, збяруць бессэнсоўны грувасткі букет і выкінуць яго потым на ўзлеску, бо сарваныя амарылісы так хутка вянуць. І калі гэта здарыцца, яна будзе доўга і горка плакаць. Разумела — і ўсё адно стварала прыгажосць, вырашыўшы, што потым папросіць сяброў атачыць амарылісы непраходнымі страшнымі нетрамі, каб не ступіла сюды нага чалавека.
І вось, калі іншыя кветачніцы прыгатавалі для агляду звыклыя незабудкі ды пралескі, а Лілле прад'явіла сваю неспадзеўку, — тады яна і ўбачыла, як пасміхаецца Ляснік. Калматы, перакітаваны брудам, у даўгакрысым капелюшы і рваным плашчы, — з выгляду звычайны чалавек, а не магутны чараўнік, — ён стаяў на краёчку духмянага беласнежнага азярца, асцярожна дакранаўся да глянцавых пялёсткаў і ўсміхаўся ад душы. А потым сказаў Лілле:
— Пацешыла ты мяне, малая. Не чакаў!
Гэтыя словы абляцелі ўвесь лес. Шмат хто прыходзіў потым палюбавацца Лілліным цудам. І хоць водгукі былі часцей зайздросныя — «Нічога асаблівага! Я таксама так магу, а вось зладзілася б яна за ноч з дзесяццю льнянымі палямі?» ці скептычныя — «Ну і каму гэта трэба? Камарам ды жабам? Пусці сюды людзей — праз пяць мінуць ні лускавінкі, ні цыбуліны не застанецца», — але Лілле ўсё адно ўславілася. І здарылася гэта пару месяцаў назад.
— Лілле, — паклікаў Нікчэмка, адцягваючы кветачніцу ад салодкіх мрояў. — Пірог нарэзаць?
— Пірог? Які пірог? — Лілле ачулася. — А, рабі як ведаеш... Няўжо я павінна вырашаць за цябе такія дробязі?
Памарудзіўшы, ён сышоў на кухню. А Лілле зноў адправілася вонкі, прыбірацца. Прымерала вінна-чырвоную, расклёшаную лілею саранку — здалося залішне ўрачыста. Пакружылася ў прыталенай спадніцы-зорачцы дурнап'яну, — так, вельмі падыходзіць для танцаў на балі, але вось на кухню па чай бегаць — толькі заблытаешся. Растрапаны парасонік дзягліцы — зручна, ды непрыстойна, ногі апынуцца ўжо занадта навідавоку. Лілле пакруцілася, пакруцілася і абрала бэзавыя крылцы-разлятайкі шалвеі. Убор атрымаўся трохі легкадумным, але ж ёй не сто гадоў спаўняецца, а ўсяго вось.
Яна прыкархнула каля акенца і стала марыць. Хутка прыйдуць сябры. Цікава, хто паспее першым? Тыдзень назад яна прызналася ім, што жадае атрымаць незвычайны падарунак, чароўны. Такі, каб выбавіў у цяжкую хвіліну. Паслён, вядома, не прамінуў з'едліва сказаць, маўляў, якія там у Лілле могуць быць цяжкія хвіліны? І Паганка змрочна ўхмыльнулася, а нешматслоўная Цыкута моўчкі тузанула бровамі. Але вядома, яны ўсё выдатна зразумелі. Бо сапраўдныя сябры адгадваюць твае жаданні без слоў. Лілле задаволена ўздыхнула. Ізноў і зноў думкі яе вярталіся да лопухавага скрутка. Жудасна цікава, што там усярэдзіне. Але па старой традыцыі, прынятай у іх лесе, падарункі яна разгорне ўвечары, калі госці разыдуцца па хатах ды на небе праглянуць зоркі...
З кухні пацягнула гарачым канюшынавым мёдам. Штосьці бразнула і пакацілася. Нікчэмка сёння зусім нязграбны. І рука ў яго перавязаная. Трэба б спытаць, што здарылася. Але гэта потым, потым — бо па сцяжынцы, аброслай рамонкамі ды дзіваннай, ужо хтосьці ішоў. «Ляснік? » — ёкнула сэрцайка. Але гэта ўсяго толькі Цыкута, сяброўка-траўніца, спяшалася на дзень нараджэння да Лілле. Яе абадраная сукенка, з якой тут і там тырчалі травінкі, шамацела на кожным кроку.
