Калi Ўiнстан пасля пра гэта згадваў, яго ўразiла тое, што прамоўца перайшоў ад адной палiтычнай лiнii да другой якраз пасярэдзiне фразы, не толькi не спатыкнуўшыся, але нават не змянiўшы сiнтаксiчнай канструкцыi. Аднак у гэты момант Ўiнстана займалi iншыя справы. Бо якраз пад час хвiлiннага замяшання, калi здзiралi са сцен плакаты, нейкi чалавек, твару якога ён не ўбачыў, паляпаў яму па плячы i сказаў: "Прабачце, здаецца, вы згубiлi партфель". Ён безуважна ўзяў партфель, не сказаўшы нi слова. Ён ведаў, што трэба будзе чакаць некалькi дзён, перш чым ён зможа яго адчынiць. Адразу пасля дэманстрацыi ён пайшоў у мiнiстэрства, хоць было каля дваццацi трох гадзiн. Пайшлi i ўсе iншыя службоўцы мiнiстэрства. З тэлеглядаў гучалi загады, што запрашалi iх заняць свае месцы, але яны былi, бадай што, непатрэбныя.
Акiянiя ваявала з Усходазiяй. Значыць, Акiянiя заўсёды дагэтуль ваявала з Усходазiяй. Такiм чынам, значная частка палiтычнай лiтаратуры апошнiх пяцi гадоў цяпер поўнасцю састарэлая. Розныя справаздачы i запiсы, газеты, кнiгi, брашуры, фiльмы, дыскi, фатаграфii - усё трэба было выправiць з маланкавай хуткасцю. I хоць не было нiякiх спецыяльных указанняў, усе ведалi, што кiраўнiцтва аддзялення жадае, каб праз тыдзень нiдзе не засталося нiякай згадкi пра вайну з Эўразiяй цi пра саюз з Усходазiяй. Праца была нязносна цяжкая, тым болей што неабходныя дзеяннi нельга было назваць сваiмi iмёнамi. У аддзяленнi дакументацыi кожны працаваў васемнаццаць гадзiн за суткi, з двума трохгадзiннымi перапынкамi для кароткага сну. Са скляпоў прынеслi матрасы i расклалi па ўсiх калiдорах. Елi бутэрброды, пiлi каву "Перамога", якую развозiлi на вазочках работнiкi сталоўкi. Кожны раз, калi Ўiнстан спыняў працу для перапынку на сон, ён стараўся ўсё дарабiць, каб нiчога не пакiдаць на стале. Але калi ён нявыспаны, прадзiраючы вочы, цягнуўся назад у сваю кабiну, ён знаходзiў там новую навалу скручаных трубкай паперак, якiя сумётам закрывалi стол, да паловы завальвалi мовапiс i пачыналi ўжо падаць на падлогу. I таму кожны раз ён мусiў пачынаць з таго, што зграбаў паперы ў кучу i вызваляў трошкi месца. Але найгорш было тое, што праца яго не была цалкам механiчная. Часта дастаткова было толькi замянiць адно iмя другiм, але кожная дэталёвая справаздача патрабавала ўвагi i вынаходлiвасцi. Вельмi iстотна было нават ведаць геаграфiю, каб пераносiць вайну з адной часткi свету ў другую.
На трэцi дзень у яго ўжо нясцерпна балелi вочы, i ён мусiў штохвiлiны працiраць шкельцы акуляраў. Ён нiбы змагаўся з нейкай невыносна цяжкай фiзiчнай задачай, ад якой можна было i адмовiцца, але якую ён усё ж з раздражнёнай упартасцю iмкнуўся выканаць. Наколькi ён мог памятаць, яго зусiм не бянтэжыла, што кожнае слова, надыктаванае iм на мовапiс, кожная рыска яго чарнакрэса - чыстая хлусня. Ён, як i любы iншы ў аддзеле, дбаў адно пра тое, каб фальшаваннi былi дасканалыя. Ранiцай шостага дня навала папяровых скруткаў сунялася. За цэлыя паўгадзiны з трубкi пнеўматычнай пошты нiчога не з'яўлялася. Пасля выпаў адзiн скрутак, а тады зноў нiчога. Паўсюль амаль адначасова праца спынiлася. Увесь аддзел глыбока i патаемна ўздыхнуў. Была дароблена вялiзная праца, пра сутнасць якое, аднак, нельга было згадваць. Цяпер нiхто ўжо не мог дакументальна давесцi, што некалi адбывалася вайна з Эўразiяй. У дванаццаць нуль-нуль нечакана абвясцiлi, што ўсе супрацоўнiкi мiнiстэрства вольныя ад працы да заўтрашняе ранiцы. Ўiнстан усё яшчэ насiў з сабою партфель з кнiгай. Ён ставiў яго памiж ног, калi працаваў, i накрываў целам, калi спаў. Ён вярнуўся да сябе, пагалiўся i ледзь не заснуў у ваннай, хоць вада была ледзь цёплая.
З нейкiм пажадлiвым хрустам у суставах ён падняўся па сходах у пакойчык над крамай пана Чэрынгтана. Ён быў стомлены, але спаць ужо не хацелася. Ён расчынiў акно, запалiў маленькi брудны керагаз i паставiў вады на каву. Хутка павiнна была прыйсцi Джулiя, а пакуль што перад iм была Кнiга. Ён сеў у стары праседжаны фатэль i расшпiлiў раменьчыкi партфеля. Гэта быў цяжкi чорны том, пераплецены саматужна, без iмя аўтара i тытула на вокладцы. Друк таксама выглядаў трохi няроўным. Старонкi з краёў абтрапалiся i гарталiся лёгка, быццам кнiга прайшла ўжо праз мноства рук. На першай старонцы стаяў такi надпiс:
ЭМАНУIЛ ГОЛЬДШТЭЙН
ТЭОРЫЯ I ПРАКТЫКА АЛIГАРХIЧНАГА КАЛЕКТЫВIЗМУ
Ўiнстан прачытаў далей:
Раздзел першы
Няведанне - гэта сiла
На працягу ўсiх гiстарычных эпох, па ўсёй верагоднасцi з канца неалiту, у свеце iснавала тры катэгорыi людзей: Вышэйшыя, Сярэднiя i Нiжэйшыя. Яны ў сваю чаргу дзялiлiся на розныя драбнейшыя групы, насiлi незлiчоную колькасць розных найменняў, iх лiчбавыя прапорцыi, а таксама ўзаемныя дачыненнi мянялiся ад стагоддзя да стагоддзя. Аднак фундаментальная будова чалавечага грамадства не мянялася нiколi. Нават пасля вялiзных зрухаў i нiбыта незваротных перамен заўсёды сама па сабе ўсталёўвалася тая самая структура, гэтаксама як гiраскоп заўсёды iмкнецца да раўнавагi, у якi бок яго б нi схiлялi.
Мэты гэтых трох груп абсалютна несумяшчальныя памiж сабою...
Ўiнстан прыпынiў чытанне, каб адчуць усю асалоду таго, што можна вось так утульна i бяспечна сядзець i чытаць. Ён быў адзiн: нi тэлегляда, нi вуха пры дзвярах, нi баязлiвага памкнення азiрнуцца цераз плячо цi прыкрыць рукою старонку кнiгi. Пяшчотнае летняе паветра лашчыла яму твар. Аднекуль здалёк прыглушана чулiся дзiцячыя галасы. У самiм пакоi - анi шолаху, толькi, нiбы нейкi шашаль, цiкаў гадзiннiк. Ўiнстан залез глыбей у фатэль i паклаў ногi на камiнную кратку. То была шчаснасць, то была вечнасць. I раптам, як часам робiш, калi ведаеш, што ўсё роўна прачытаеш i перачытаеш усю кнiгу да апошняга слова, ён разгарнуў яе на iншай старонцы, i яму трапiўся Раздзел трэцi. Ён чытаў далей:
Раздзел трэцi
Вайна - гэта мiр
Падзел свету на тры вялiкiя звышдзяржавы быў падзеяй, якую можна было прадбачыць i якая фактычна была прадказаная да сярэдзiны дваццатага стагоддзя. З далучэннем Эўропы да Расеi i Брытанскай iмперыi да Злучаных Штатаў дзве з трох сучасных вялiкiх дзяржаў - Эўразiя i Акiянiя - па сутнасцi, склалiся. Трэцяя - Усходазiя - вызначылася як выразная адзiнка толькi пасля бязладных баёў наступнага дзесяцiгоддзя. Гранiцы памiж трыма звышдзяржавамi ў некаторых месцах адвольныя, у iншых яны мяняюцца залежна ад ваенных поспехаў, але ў цэлым яны адпавядаюць геаграфiчным абрысам. Эўразiя ахоплiвае ўсю паўночную частку эўрапейскага i азiяцкага кантынентаў, ад Партугалii да Берынгавага пралiва. Акiянiя ўключае ў сябе абедзве Амерыкi, выспы Атлантыкi разам з Брытанскiмi выспамi, Аўстралазiю i Паўднёвую Афрыку. Усходазiя, меншая за дзве папярэднiя, з менш выразнай заходняй гранiцай, уключае Кiтай з паўднёвымi прылегласцямi, Японскiя выспы i вялiкую, але зменлiвую частку Манчжурыi, Манголii i Тыбету.
