- Аднак ён быў бы шчаслiвейшы, калi б я меў хоць нейкiя бабкi?
- А ты - не?
Я змоўк i больш ужо не сказаў нi слова да самага канца дарогi.
Вулiца, на якой жыла Джэнi, называлася Гамiльтон Авэню. Праспект гэты ўяўляў сабою доўгую чараду драўляных дамкоў, каля якiх валтузiлася дзятва. Было яшчэ колькi чэзлых дрэваў. Едучы тут i азiраючыся па баках, я адчуваў сябе ўсё роўна як на iншае планеце. Пачаць хоць бы з таго, што вакол была процьма народу. Гэта калi не лiчыць дзяцей. На верандах сем'ямi сядзелi мужчыны й жанчыны самага рознага ўзросту. Выдавала на тое, што лепшага нядзельнага занятку, нiж пазiраць на тое, як я паркую свой "МГ", iм не знайсцi.
Джэнi выскачыла з машыны першая. У сваiм родным Крэнстане яна стала жвавая, што той конiк. Калi, так бы мовiць, гледачы на верандах убачылi, каго я прывёз, дык адразу пачуўся дружны хор прывiтанняў. Гэта ж прыехала iхняя славутая Кавiлеры! Пасля ўсiх гэтых радасных крыкаў я адчуў, што мне сорамна выйсцi з машыны i паказацца на вочы землякам маёй Джэнi. Бо ж пры ўсiм сваiм жаданнi я нi ў чым не выдаваў на гiпатэтычнага Олiвэро Барэто.
- Прывiтанне, Джэнi! - зычна крыкнула нейкая матрона.
- Прывiтанне, мiсiс Кападзiлупа, - крыкнула ў адказ Джэнi.
Я выбраўся з машыны i адразу адчуў, як у мяне ўтаропiлiся дзесяткi вачэй.
- Гэй, а хто гэты хлопец? - крыкнула мiсiс Кападзiлупа.
Людзi тут, як вiдаць, не дужа цырымонныя...
- Нiхто, - азвалася Джэнi, i гэта так паддало мне ўпэўненасцi ў сабе, што далей ажно няма куды.
- Можа, i так, - крыкнула мiсiс Кападзiлупа, утупiўшыся ў мяне, - затое дзяўчына ў яго - ого-го!
- Ён гэта ведае, - адказала Джэнi.
Потым яна павярнулася на радасць суседзям насупраць.
- Ён гэта ведае, - сказала яна другому гурту сваiх фанаў.
Потым узяла мяне за руку - руку чужанiцы ў раi, i пацягнула ўверх па прыступках дома No 189 А, Гамiльтон Авэню...
Я ўвайшоў у пакой i спынiўся.
- Знаёмся, гэта мой бацька, - сказала Джэнi, i Фiл Кавiлеры, каржакаваты мацак-родайлэндзец (рост - прыкладна 5 футаў 9 цаляў, вага - фунтаў 165) падаў мне руку.
Я падаў яму сваю i адчуў ягоную сiлу.
- Як жыццё, сэр? - прывiтаў я яго.
- Фiл, - паправiў ён мяне. - Проста Фiл.
- Фiл, сэр, - сказаў я, як раптам мне давялося яшчэ i спалохацца.
Выпусцiўшы маю руку, мiстэр Кавiлеры павярнуўся да сваёй дачкi i гаркнуў штосiлы:
- Джэнiфэр!
На нейкi момант абое застылi. А потым кiнулiся абдымацца. Моцна. Дужа моцна. Пагойдваючыся з боку ў бок. I ўвесь гэты не такi i малы ўжо час мiстэр Кавiлеры паўтараў (цяпер ледзь чутна) толькi адно слова: "Джэнiфэр, Джэнiфэр, Джэнiфэр..." Адзiнае ж, што магла адказаць на гэта ягоная рэдклiфская разумнiца-дачка, было: "Фiл, Фiл, Фiл..."
Без анiякiх сумненняў, я быў тут лiшнi.
Адзiнае, што выручыла мяне таго дня, дык гэта маё вытанчанае выхаванне. З дзяцiнства мне ўбiвалi ў галаву, што есцi з поўным ротам - непрыстойна. А раз Фiл i Джэнi ўсё роўна як змовiлiся трымаць гэты самы рот набiтым, дык гаварыць мне амаль не давялося. Я з'еў рэкордную колькасць iталiйскiх пiрожных. Пазней, на радасць абаiх Кавiлеры, я даволi доўга i падрабязна разважаў пра тое, якiя з пiрожных спадабалiся мне найбольш (а пакаштаваў я кожнага гатунку, баючыся пакрыўдзiць гаспадара, па два).
- Ён о'кэй, - сказаў Фiл дачцэ.
Што б гэта магло азначаць?
Не, мне ўжо не трэба было тлумачыць, што такое "о'кэй", я толькi хацеў ведаць, якому з сваiх дужа нешматлiкiх ды асцярожных рухаў, жэстаў цi, так бы мовiць, выказванняў я абавязаны гэткай высокай адзнакаю.
Мажлiва, я сапраўды правiльна ацанiў пiрожныя? Цi досыць па-мужчынску пацiснуў яму руку? А можа, заслужыў ухвалу чым-небудзь iншым?
- Я ж казала, Фiл, што ён о'кэй, - сказала Джэнi.
- Сапраўды о'кэй, - сказаў бацька. - Але ж мне трэба было паглядзець самому. Вось i паглядзеў. Олiвэр! - звярнуўся ён да мяне.
- Слухаю вас, сэр.
- Фiл.
- А, Фiл... сэр?
- Ты о'кэй.
- Дзякую, сэр. Я вам вельмi ўдзячны. Праўда, удзячны. I вы ведаеце, як я стаўлюся да вашай дачкi, сэр. I да вас, сэр.
- Олiвэр! - перапынiла мяне Джэнi. - Перастань лапатаць, як падрыхтунчык на iспыце...
- Джэнiфэр! - перапынiў яе мiстэр Кавiлеры. - Не чартыхайся пры госцю, трасца на цябе!..
За абедам (пiрожныя былi толькi, скажам так, прынадаю) Фiл паспрабаваў завесцi са мною сур'ёзную размову - i пра што б вы думалi? Ён чамусьцi ўбiў сабе ў галаву, што зможа наладзiць нармальныя адносiны памiж Олiвэрам III i Олiвэрам IV.
- Дай мне адно пагаварыць з iм па тэлефоне, як бацьку з бацькам.
- Не трэба, Фiл, толькi час змарнуеце.
- Але ж не магу я сядзець i глядзець, як бацька ад роднага сына адмаўляецца! Не магу.
- Але я таксама ад яго адмаўляюся, Фiл.
- Каб я больш такога нiколi не чуў! - сярдзiта гаркнуў ён. - Бацьку трэба цанiць i шанаваць...
- Асаблiва ў нашай сям'i, - сказаў я.
Джэнi сноўдала памiж кухняю i сталоваю i не брала ў гутарцы анiякага ўдзелу.
- Давай набiрай яго нумар, - настойваў Фiл. - Я ўмомант зраблю ўсё о'кэй.
- Не, Фiл. Мы з iм замарозiлi зносiны.
- А, кiнь, Олiвэр, адтане ён. Павер мне, калi ўжо я кажу, - адтане. Як прыйдзе час ехаць у царкву...
Але тут Джэнi, якая расстаўляла талеркi для дэсерту, спынiла яго адным сумна прамоўленым словам:
- Фiл...
- Што, Джэн?
- Я хацела сказаць табе наконт царквы...
- Што?
- М-м... Ну, увогуле, нам не хацелася б, Фiл.
- Як? - не зразумеў мiстэр Кавiлеры. I адразу, зрабiўшы нейкую сваю выснову, усё роўна як крыху вiнаваты, павярнуўся да мяне:
- Э-э, я, уласна, не меў на ўвазе, што гэта абавязкова павiнна быць каталiцкая царква, Олiвэр. Я думаю, Джэнiфэр, вядома, сказала табе, што мы каталiцкага веравызнання. Але я меў на ўвазе вашую царкву, Олiвэр. Прысягаю, Бог блаславiць такi саюз у любой царкве.
Я паглядзеў на Джэнi, якая, здаецца, так i не закранула гэтае важнае тэмы ў тэлефоннай размове.
- Олiвэр, - растлумачыла яна, - я не хацела абвальваць на яго ўсё адразу.
- Пра што гэта вы? - запытаўся мiстэр Кавiлеры. - Абвальвайце, дзеткi, абвальвайце на мяне ўсё, што ў вас на сэрцы, я адно рады буду.
Чамусьцi менавiта ў гэты момант вочы мае спынiлiся на фарфоравай статуэтцы Дзевы Марыi, што стаяла на палiчцы ў сталовай.
- Гаворка iдзе пра гэтае самае Боскае бласлаўленне, Фiл, - сказала Джэнi, адводзячы позiрк ад бацькi.
- Ну i што, Джэн? - запытаўся Фiл, баючыся сама горшага.
- М-м... мы ставiмся да гэтага неяк адмоўна, Фiл, - сказала яна, гледзячы на мяне ў пошуку падтрымкi - i я спрабаваў даць ёй яе сваiмi вачыма.
- Да Бога? Да любога Бога?
Джэнi кiўнула.
- Можна, я растлумачу, Фiл? - умяшаўся я.
- Добра, тлумач.
- Мы абое не верым, Фiл. I не хочам двудушнiчаць.
Думаю, ён сцярпеў гэта адно таму, што я быў ягоным госцем. А ўжо Джэнi дык магла б i поўху зарабiць. Аднак цяпер ён адчуваў сябе ўсё роўна як лiшнiм, чужанiцаю. Ён нават не мог глядзець на нас - апусцiў вочы.
- Ну што ж, выдатна, - сказаў ён пасля доўгага маўчання. - Цi магу я хоць даведацца, хто правядзе цырымонiю?
- Мы, - адказаў я.
Мiстэр Кавiлеры дапытлiва паглядзеў на дачку. Джэнi кiўнула ў знак згоды.
Ён зноў надоўга змоўк, потым яшчэ раз сказаў: "Выдатна" - i спытаўся, цi лiчу я, як будучы юрыст, што такi шлюб будзе - як гэта называецца? - законным?
Джэнi растлумачыла, што на цырымонii, якую мы прыдумалi, будзе прысутнiчаць, пакуль жанiх i нявеста звярталiся адно да аднаго, унiверсiтэцкi капелан-ўнiтарый.
- Ах, капелан, - прамармытаў Фiл. - Нявеста таксама будзе гаварыць? спытаўся ён, нiбы менавiта гэта магло неяк суцешыць яго.
- Фiлiп! - усклiкнула Джэнi. - Няўжо ты можаш уявiць сабе такую сiтуацыю, у якой я магла б змаўчаць?
- Не, дзетка, - адказаў ён, паспрабаваўшы ўсмiхнуцца. - Ты заўсёды што-небудзь скажаш.
Па дарозе назад у Кембрыдж я папытаўся ў Джэнi, як, на яе думку, прайшла сустрэча.
- О'кэй, - адказала яна.
10
Мiстэр Уiльям Ф. Томпсан, намеснiк дэкана Гарвардскай Юрыдычнай школы, не паверыў сваiм вушам.
- Я не ачуўся, мiстэр Барэт?
- Не, сэр...
Найцяжэй было гэта сказаць першы раз. Паўтарыць было лягчэй.
- На наступным курсе мне спатрэбiцца стыпендыя, сэр.
- Сапраўды?
- Таму я i прыйшоў да вас, сэр. Вы ж загадваеце фондам фiнансавай дапамогi, цi не так?..
- Але, загадваю, толькi неяк дзiўна... Ваш бацька...
- Цяпер ён тут нi пры чым.
- Даруйце? - Мiстэр Томпсан зняў акуляры i пачаў працiраць iх кончыкам гальштука.
- Памiж намi ўзнiклi пэўныя непаразуменнi.
Мiстэр Томпсан зноў надзеў акуляры i паглядзеў на мяне так безвыразна, як могуць глядзець хiба што дэканы ды iхнiя намеснiкi.
- Гэта вельмi сумна, мiстэр Барэт, - сказаў ён.
"Для каго?" - ледзь не запытаўся я. Гэты тып пачынаў дзейнiчаць мне на нервы.
- Згодны, сэр, - пацвердзiў я. - Вельмi сумна. Таму я цяпер i ў вас... У наступным месяцы я жанюся. Улетку мы з жонкаю будзем працаваць. Потым Джэнi, жонка, уладкуецца настаўнiцай у прыватную школу. На жыццё мы заробiм, але ж трэба яшчэ плацiць за вучобу. А ў вас плата за навучанне, дарагi мiстэр Томпсан, досыць высокая.
- М-м... высокая, - сказаў мiстэр Томпсан, але нiчога больш не дадаў.
