Бо думаў ён пра тое ж, што i я.
Калi Джэнi паклалi ў бальнiцу, я патэлефанаваў Джонасу, чаму я не магу болей хадзiць на працу. Я зрабiў выгляд, што мне няма калi гаварыць доўга, бо адчуў, як ён засмуцiўся i як спрабуе выказаць тое, чаго проста няздатны выказаць. Адгэтуль днi мае падзялiлiся на час, якi я бавiў з Джэнi, i на ўсё астатняе. Вядома, "усё астатняе" не мела анiякага значэння. Я еў, не адчуваючы голаду, глядзеў, як Фiл зноў i зноў прыбiраў у кватэры, i не спаў начамi, нягледзячы на тое, што пастаянна прымаў пiгулкi, якiя прапiсаў мне доктар Акерман.
Аднаго разу я пачуў, як Фiл прамармытаў сам сабе: "Доўга я так не вытрымаю". Мы толькi што паабедалi, i ён мыў посуд на кухнi (уручную). Я яму нiчога не сказаў, аднак падумаў: "А вось я вытрымаю, хто б Ты там нi быў, наверсе, мiстэр Усявышнi, сэр, i прашу Цябе - няхай усё застаецца, як ёсць, я вытрымаю, я гатовы цярпець бясконца..."
Таго вечара Джэнi выгнала мяне з палаты. Яна хацела пагаварыць з бацькам "як мужчына з мужчынам".
- На гэтую сустрэчу дапускаюцца толькi iталiйскiя амерыканцы, - сказала яна. Твар у яе быў бялейшы за падушку. - Iдзi, Барэт, iдзi.
- О'кэй, - сказаў я.
- Толькi не адыходзь вельмi далёка, - дадала яна, калi ўжо я быў ля дзвярэй.
Я сеў у чакальнi. Неўзабаве з'явiўся Фiл.
- Яна клiча цябе, - хрыпла прашаптаў ён. - Я схаджу па цыгарэты.
- Зачынi гэтыя клятыя дзверы, - загадала яна, калi я ўвайшоў у пакой.
Я цiха прычынiў дзверы. Прысеўшы каля ложка Джэнi, я разгледзеў яе. Я хачу сказаць, разгледзеў яе разам з усiмi гэтымi трубкамi, падведзенымi да правай рукi, якую яна звычайна хавала пад прасцiною. Я заўсёды любiў сядзець як мага блiжэй да яе i глядзець на яе твар. Цяпер ён быў страшэнна бледны, але на iм па-ранейшаму ззялi вочы. I гэты раз я сеў як мага блiжэй.
- Я зусiм не адчуваю болю... Праўда, Ол, - сказала яна. - Ведаеш, гэта ўсё роўна як павольна падаць у прорву.
Усярэдзiне ў мяне штосьцi балюча зварухнулася. Нешта падымалася да горла, каб вылiцца слязьмi. Але я не заплачу. Я нiколi не плакаў. Я ж моцны хлопец, вы разумееце? Не, я не заплачу.
Але каб не заплакаць, мне нельга адкрываць рота. Мне застаецца адно кiўнуць. I я кiўнуў.
- Лухта, - сказала яна.
- Што? - З мяне хутчэй вырваўся хрып, чым слова.
- Ты не ведаеш, што гэта такое - падаць у прорву, падрыхтунчык, - сказала яна. - Ты нiколi нiчога такога не адчуваў...
- Ведаю, - аднекуль узялiся ў мяне сiлы загаварыць. - Гэтак было, калi я сустрэў цябе.
- Але, - сказала яна, i на твары ў яе прамiльгнула ўсмешка. - "О, што гэта было за падзенне!" Хто гэта сказаў?
- Не ведаю, - адказаў я. - Шэкспiр, напэўна.
- Але, Шэкспiр, толькi якi персанаж? - спыталася яна з смуткам у голасе. Не магу нават згадаць, з якой п'есы. Я ж скончыла Рэдклiф, павiнна памятаць. Некалi я ведала слова ў слова ўвесь Кёхелеўскi ўказальнiк Моцарта.
- Ну i ну! - усклiкнуў я.
- Вядома - ну i ну! - Яна зморшчыла лоб, потым папыталася: - Якi нумар у домiнорнага канцэрта?
- Я пагляджу, - сказаў я.
Я нават ведаў дзе. У нас дома. На нотнай палiцы каля фартэпiяна. Пагляджу i заўтра адразу ёй скажу.
- А я ж ведала, - сказала Джэнi. - Ведала... Праўда, ведала...
- Паслухай, - сказаў я ў сваiм богартаўскiм стылi, - ты хочаш пагаварыць пра музыку?
- А ты што - хочаш пра пахаванне?
- Не, - выцiснуў я, пашкадаваўшы аб сваiх словах.
- Я ўжо абмеркавала гэта з Фiлам. Ты мяне слухаеш, Олi?
Я адвярнуўся:
- Але, слухаю, Джэнi.
- Я сказала яму, што ён можа запрасiць каталiцкага святара. Ты згодзiшся? О'кэй?
- О'кэй.
- О'кэй, - сказала яна.
Я адчуў пэўную палёгку: пра што б нi загаварылi мы далей, сама цяжкае ўжо мiнула. Аднак я памылiўся.
- Паслухай, Олiвэр, - сказала Джэнi вельмi цiха, але голасам, якi бывае ў яе, калi яна сярдуе. - Олiвэр, ды перастань ты мучыць сябе! Ты ж проста хворы!
- Я?
- Гэты вiнаваты выраз твайго твару, Олiвэр, гэта нешта хваравiтае.
Я паспрабаваў змянiць гэты кляты выраз, але твар у мяне ўсё роўна як скамянеў.
- Тут няма нiчыёй вiны, дурненькi ты падрыхтунчык! - сказала яна. - Прашу цябе, перастань мучыць сябе!
Я хацеў глядзець i глядзець на яе, хацеў нiколi не адрывацца ад яе вачыма, але ўсё-такi апусцiў iх. Мне было сорамна, што Джэнi так лёгка чытае мае думкi.
- Паслухай, гэта адзiнае, аб чым я цябе прашу, Олi. А так, я ўпэўнена, усё ў цябе будзе о'кэй.
У мяне зноў захрас камяк у горле, i я не змог нават сказаць у адказ "о'кэй". Я моўчкi глядзеў на Джэнi.
- К чорту Парыж! - сказала яна раптам.
- Што?
- К чорту Парыж, к чорту музыку, к чорту ўсю гэтую лухту! Думаеш, ты што-небудзь украў у мяне? Мне пляваць на ўсё гэта, чуеш, сукiн ты сын! Можаш ты ў гэта паверыць?
- Не, - шчыра прызнаўся я.
- Тады iдзi адсюль прэч! Я не хачу, каб ты сядзеў ля майго клятага ложка i глядзеў, як я аддаю канцы!
Яна не жартавала. Я заўсёды адчуваў, калi яна гаварыла ўсур'ёз. I я купiў хлуснёю дазвол застацца:
- Я табе веру.
- Так лепш, - сказала яна. - А зараз, можна я цябе аб чымсьцi папрашу?
Усярэдзiне ў мяне ўсё зноў здрыганулася ад невыноснага жадання заплакаць. Але я пераадолеў яго. Я не заплачу. Я толькi скажу Джэнiфэр, адным кiўком галавы скажу, што буду шчаслiвы зрабiць усё, што яна папросiць.
- Мiлы, абдымi мяне моцна-моцна, - сказала яна.
Я паклаў ёй руку на плячо - Божа, такое худзенечкае! - i сцiснуў яго слаба-слаба.
- Не, Олiвэр, - сказала яна, - абдымi мяне па-сапраўднаму. Ляж побач са мною.
Я быў вельмi, вельмi асцярожлiвы - з-за гэтых трубак i ўсялякiх iншых клятых прычындалаў. Лёг побач з ёю i абняў па-сапраўднаму.
- Дзякуй, Олi.
Гэта былi яе апошнiя словы.
22
Калi я выйшаў, Фiл палiў у салярыi невядома якую па лiку цыгару.
- Фiл! - цiха сказаў я.
- Што? - ён узняў вочы, i мне здалося, што ён ужо ўсё ведае.
Я зразумеў, як яму трэба цяпер якое-небудзь суцяшэнне. Я падышоў да яго i паклаў руку яму на плячо. Я баяўся, што ён заплача. Сам я быў упэўнены, што стрымаюся. Я проста не мог не стрымацца...
Фiл паклаў сваю руку на маю.
- Шкада, - прамармытаў ён, - шкада, што я... - Ён запнуўся. Я чакаў. Куды цяпер было спяшацца?..
- Шкада, што я паабяцаў Джэнi быць моцным дзеля цябе. - I, усё роўна як выконваючы сваё слова, цiхенька паляпаў мяне па плячы.
А цяпер мне трэба было пабыць аднаму. Глынуць свежага паветра. Можа, прайсцiся.
У чакальнi было цiха-цiха. Адно што чуўся стук маiх абцасаў па лiнолеуме.
- Олiвэр!
Я спынiўся - i ўбачыў свайго бацьку.
Мы былi адны тут, калi не лiчыць дзяжурнае сястры ў рэгiстратуры.
Але я не мог гаварыць цяпер з iм i накiраваўся да дзвярэй на вулiцу. Праз нейкае iмгненне ён дагнаў мяне.
- Олiвэр! Ты павiнен быў сказаць мне.
Было вельмi холадна. Але гэта мне, можна сказаць, падабалася, бо я ўсё роўна як здранцвеў i хацеў хоць што-небудзь адчуваць. Бацька ўсё гаварыў i гаварыў, а я моўчкi стаяў, падставiўшы твар парывам сцюдзёнага ветру.
- Я адразу прымчаўся сюды, як толькi даведаўся.
Я забыўся надзець палiто. Праз холад у мяне ажно твар пачаў застываць. Добра... Добра...
- Олiвэр, - настойлiва паўтарыў бацька, - я хачу табе дапамагчы.
- Джэнi памерла, - сказаў я.
- О Божа!.. Як мне шкада, - узрушана прашаптаў ён.
Не ведаю чаму, але тут я згадаў словы, сказаныя мне вельмi даўно адной цудоўнай дзяўчынай, якое ўжо не было.
- "Каханне - гэта калi нi аб чым не трэба шкадаваць", - паўтарыў я iх.
А потым зрабiў тое, чаго нiколi не рабiў пры бацьку, тым больш - у яго на грудзях.
Я заплакаў.
