Так што, бачыце, трэцi я быў толькi ў вучобе.
16
"Змена адраса:
З 1 лiпеня 1967 года мiстэр i мiсiс Барэты пражываюць па адрасе: Ню-Ёрк, Усходняя 63-я вулiца, 263".
- Тут усё нейкае нуварышаўскае, - пажалiлася мне Джэнi.
- Дык мы ж i ёсць нуварышы, - усмiхнуўся я.
Мой i без таго трыумфальны настрой паляпшала яшчэ адна акалiчнасць: штомесячны ўзнос за маю новую машыну амаль раўняўся той суме, якую мы плацiлi за ўсю нашую кембрыджскую халупу, няхай на яе лiха! Каб дайсцi ад дому, дзе мы пасялiлiся, да канторы "Джонас i Марш", мне трэба было хвiлiн сама болей дзесяць (ды не дайсцi, а прадэфiлiраваць - цяпер я больш любiў перамяшчацца менавiта так); гэтаксама блiзка месцiлiся шыкоўныя магазiны накшталт бонуiцкiх ды iншыя. Я настойваў, каб жонка неадкладна адкрыла ў гэтых салонах рахункi i пачала расходаваць грошы.
- Навошта, Олiвэр?
- А таму, Джэнi, што я хачу, каб ты хадзiла менавiта туды!
Я ўступiў у ню-ёркскi Гарвард-клуб, куды мяне рэкамендаваў Рэй Стратан, якi вярнуўся нядаўна з вайны, зрабiўшы колькi стрэлаў па в'етконгаўцах. ("Можа, гэта i не в'етконгаўцы былi - проста пачуў нейкую валтузню ў кустах, вось i пальнуў".) Рэй i я гулялi ў сквош* сама меней тры разы на тыдзень, i я прысягнуў сам сабе, што праз тры гады неадменна стану чэмпiёнам клуба.
* Сквош - амерыканская гульня, спрошчаны варыянт тэнiса.
Магчыма, таму, што я зноў аб'явiўся ў гарвардскiх колах, а можа, таму, што пайшла пагалоска пра мае поспехi, хоць сваiмi заробкамi я, дальбог, нi перад кiм не выхваляўся, але сябры зноў "адкапалi" мяне. Мы пераехалi з Кембрыджа ў самы разгар лета (мне трэба было спешна рыхтавацца да ўступнага экзамена ў ню-ёркскую адвакатуру), таму першыя запрашэннi былi на ўiк-энды.
- Ды пайшлi яны ўсе, Олiвэр! Я не маю анiякага жадання тырчэць два днi запар у зборнi гэтых нудных падрыхтунчыкаў.
- О'кэй, Джэнi, але што я iм скажу?
- Скажы, што я зацяжарала.
- Ты сур'ёзна?
- Не, але калi мы застанемся на ўiк-энд дома, дык вельмi верагодна, што гэта можа здарыцца.
Мы ўжо выбралi iмя нашаму будучаму сыну. Дакладней, выбраў я, а потым угаварыў Джэнi згадзiцца.
- Паслухай, Джэнi, што я табе скажу. Толькi не смейся, - паставiў я ўпершыню пытанне на сямейнае абмеркаванне.
Жонка тым часам была на кухнi (мэбля ў залацiстых танах i нават машына для мыцця посуду).
- Што? - папыталася яна, разразаючы памiдоры.
- Мне ўсё больш падабаецца iмя Боза.
- Ты гэта сур'ёзна?
- Ага. Аж не магу - так падабаецца.
- Дык, значыцца, ты збiраешся назваць нашага сына Боза? - узiраючыся ў мяне, зноў папыталася яна.
- Менавiта так. Павер мне, Джэн, лепшага iмя для суператлета не знайсцi.
- Боза Барэт, - прамовiла яна, усё роўна як спрабуючы iмя з прозвiшчам на смак.
- Прысягаю, хлопец ён будзе што трэба, - працягваў я, адчуваючы з кожным словам усё большую ўпэўненасць. - "Боза Барэт, галоўны нападнiк, зборная Гарварда i ўсiх унiверсiтэтаў, хакеiст-скала!"
- Ну што ж... Гучыць няблага, Олiвэр, але... Уявi сабе: а раптам хлопчык будзе пасрэдна скаардынаваны?
- Такога, Джэн, здарыцца не можа. У хлопца гены будуць што трэба. У мяне тут сумнення на мiлiграм няма. - Я i праўда быў у гэтым упэўнены. Апошнiм часам думкi пра Боза прыходзiлi мне ў галаву ўсё часцей. Паважна шпацыруючы на працу, я бачыў яго ўжо ледзь не наяве.
Размову прадоўжылi за абедам. Дарэчы, мы набылi адмысловы дацкi фарфор.
- Каардынацыя ў Боза будзе найвыдатнейшая, - сказаў я Джэнi. - А калi яму дастануцца твае рукi, дык яго можна будзе смела ставiць на якую хочаш лiнiю.
Яна заўсмiхалася - няйначай збiралася пакпiць з мяне i разбурыць усе мае iлюзii. Аднак, не прыдумаўшы па-сапраўднаму знiшчальнае рэплiкi, разрэзала торт i паклала мне кавалак. А я ўсё выкладваў свае довады.
- Ты толькi ўявi, Джэнi, - разважаў я з перапоўненым ротам. - Дзвесце сорак фунтаў натрэнiраванай ударнай сiлы!
- Дзвесце сорак? - здзiвiлася яна. - У нашых з табою генах няма нiякiх двухсот сарака фунтаў, Олiвэр.
- Мы адкормiм яго, Джэн. Пратэiны, вiтамiны i ўсе астатнiя неабходныя кампаненты паўнацэннага рацыёну.
- А калi ён не захоча есцi твае кампаненты, што тады?
- Я яму не захачу! - сказаў я, усё роўна як злуючыся на ўпартага хлопчыка, якi, седзячы за адным са мною сталом, адмовiцца дапамагчы мне здзейснiць мае мары зрабiць з яго лядовую зорку. - Куды ён дзенецца - з'есць, а то я як бачыш па шыi надаю.
Тут Джэнi зазiрнула мне ў самыя вочы i ўсмiхнулася:
- Наўрад цi ты гэта зробiш, калi ў iм будзе дзвесце сорак фунтаў.
- М-м, - замяшаўся я на момант, але хутка знайшоўся. - Не адразу ж ён набярэ такую вагу.
- Вядома, не адразу. Але калi ўжо набярэ, тады сцеражыся! Адлупiць ён цябе! - Джэнi пагрозлiва памахала перад самым маiм тварам лыжкаю i зарагатала, што чорт...
17
Зрабiць дзiцёнка не так ужо i лёгка.
Я маю на ўвазе, ёсць нешта недарэчна-смешнае ў тым, што маладыя людзi, якiя ў першыя гады сваiх сексуальных практыкаванняў думаюць адно пра тое, як зрабiць так, каб дзяўчына не зацяжарала (калi пачынаў я, карысталiся ўсё яшчэ прэзерватывамi), потым рэзка пераключаюцца i прыкладаюць усе намаганнi, каб дзяўчына зацяжарала.
I гэтая самая мэта можа спакваля ператварыцца ў навязлiвую iдэю. Яна можа пазбавiць сама цудоўнае, што ёсць у жыццi шчаслiвых сужэнцаў, натуральнасцi i непасрэднасцi. Я аб праграмаваннi (няўдалае, дарэчы, слова - машыннае нейкае). Калi загадзя праграмуеш акт кахання ў адпаведнасцi з рознымi правiламi, календарамi, стратэгiяй: "Можа, лепш заўтра ўранку, Олi?" - дык гэты вось цудоўны акт можа выклiкаць няёмкасць, гiдлiвасць, а нарэшце i самы сапраўдны жах.
Бо, калi вы бачыце, што набытыя раней сцiплыя ўменнi i вашыя (дапусцiм) нармальныя здаровыя спробы "пладзiцца-размнажацца" не прыносяць жаданага вынiку, вас пачынаюць апаноўваць дужа змрочныя думкi.
- Спадзяюся, Олiвэр, ты разумееш, што "стэрыльнасць" не мае нiчога агульнага з "вiрыльнасцю"? - сказаў доктар Морцiмэр Шэпард на нашым першым спатканнi, калi мы з Джэнi вырашылi нарэшце, што маем патрэбу ў кансультацыi спецыялiста.
- Ён разумее, доктар, - адказала за мяне Джэнi, ведаючы i без маiх слоў, што думка пра бясплоднасць - маю гiпатэтычную бясплоднасць - прыгнятала мяне. Мне нават здалося, што ў голасе ў Джэнi пачулася надзея: калi i ёсць якое адхiленне, дык толькi ў яе.
Але доктар проста растлумачыў нам, якiя могуць быць варыянты, i падрыхтаваў да найгоршага, перш чым сказаць, што ўсё ў нас можа быць у поўным парадку i мы неўзабаве станем шчаслiвымi бацькамi. Вядома, мы павiнны здаць безлiч розных аналiзаў. Поўны агляд. (Не буду пераказваць не надта прыемныя падрабязнасцi такога руплiвага абследавання.)
Аналiзы мы здалi ў панядзелак. Джэнi - удзень, а я - пасля працы (тымi днямi я ўжо акунуўся ў яе з галавою). У пятнiцу доктар Шэпард выклiкаў Джэнi яшчэ адзiн раз, растлумачыўшы, што сястра нешта наблытала i ён мусiць сёе-тое ўдакладнiць. Калi Джэнi расказала мне пра паўторны вiзiт да доктара, я западозрыў, што гэтае самае адхiленне... выявiлi ў яе. "Сястра, якая нешта там наблытала" - адгаворка досыць банальная.
А калi мiстэр Шэпард патэлефанаваў мне ў кантору, я ўжо амаль не сумняваўся. Ён папрасiў мяне зайсцi да яго заўтра па дарозе дамоў. Як толькi я зразумеў, што Джэнi там не будзе ("Я гаварыў з мiсiс Барэт учора ўвечары", сказаў доктар), падазрэннi мае пачалi ператварацца ва ўпэўненасць. Значыцца, у Джэнi не можа быць дзяцей. Але мажлiва, Олiвэр, дыягназ не канчатковы, паспрабаваў супакоiць мяне доктар - якiх толькi выйсцяў няма: хiрургiчнае ўмяшанне i гэтак далей.
Аднак працаваць напоўнiцу я ўжо, вядома, не мог, таму было неразумна чакаць пяцi гадзiн. Я патэлефанаваў мiстэру Шэпарду i папытаўся, цi не прыме ён мяне адразу пасля абеду. Доктар згадзiўся.
- Дык, значыцца, вы ўжо выявiлi, хто вiнаваты? - папытаўся я, не падбiраючы асцярожлiва словы.
- Я не сказаў бы "вiнаваты", Олiвэр, - адказаў мiстэр Шэпард.
- Ну, добра, скажам iнакш - хто з нас не ў парадку?
- Добра. Джэнi.
Я быў больш-менш гатовы да гэтага, аднак безнадзейнасць, якая прагучала ў словах мiстэра Шэпарда, усё-такi збянтэжыла мяне. Доктар больш нiчога не дадаў, i я вырашыў, што ён чакае ад мяне якiхсьцi слоў.
- Ну што ж, значыцца, дзецi ў нас будуць прыёмныя. Думаю, галоўнае, што мы кахаем адно аднаго, цi ж не так?
I тады ён сказаў мне:
- Олiвэр, праблема нашмат больш сур'ёзная. Джэнi вельмi хворая.
- Што значыць "хворая"?
- Яна памiрае...
- Гэтага не можа быць, - сказаў я.
Я чакаў, што зараз доктар скажа мне, што гэта проста няўдалы жарт.
- Яна памiрае, Олiвэр, - паўтарыў ён. - Мне цяжка табе гэта казаць, але гэта так.
Я не мог паверыць яму i ўсё даводзiў, што здарылася нейкая памылка: мажлiва, гэтая iдыётка-сястра зноў штосьцi пераблытала, дала яму не той рэнтгенаўскi здымак цi што-небудзь такое. Доктар адказаў мне з сама вялiкай спагадаю, на якую, мабыць, быў здатны, што аналiз крывi быў паўтораны тройчы. Дыягназ не падлягае сумненню. Зараз ён накiруе нас да спецыялiста-гематолага. А папраўдзе, ён параiў бы...
Я перапынiў яго ўзмахам рукi. Мне патрэбная была хвiлiна цiшынi. Проста цiшынi, каб усвядомiць тое, што здарылася.
