Я перапынiў яго ўзмахам рукi. Мне патрэбная была хвiлiна цiшынi. Проста цiшынi, каб усвядомiць тое, што здарылася.
- Што вы сказалi Джэнi, доктар? - нарэшце папытаўся я.
- Што ў вас абаiх усё ў парадку.
- Яна паверыла.
- Думаю, што паверыла.
- Калi нам прыйдзецца сказаць ёй праўду?
- Цяпер гэта залежыць ад цябе.
Ад мяне! Божа лiтасцiвы, ад мяне цяпер не залежала нiчога, я, здавалася, перастаў ужо дыхаць.
Доктар растлумачыў, што медыцына не мае радыкальных сродкаў, каб лячыць тую форму лейкемii, на якую пакутуе Джэнi, - гэтыя сродкi могуць аблегчыць цячэнне хваробы, замарудзiць яе наступ, але толькi не спынiць. Таму цяпер рашэнне залежала ад мяне. Пакуль лячэнне можна было на нейкi час адкласцi.
У гэты момант я думаў адно пра тое, якая ж агiдная гэтая клятая жудасць.
- Але ж ёй толькi дваццаць чатыры гады! - сказаў, не, мабыць, крыкнуў я доктару.
Доктар спачувальна кiўнуў. Ён не горш ад мяне ведаў узрост Джэнi i разумеў, як мне цяпер балюча. Урэшце я ўсвядомiў, што не магу прабыць у кабiнеце ў гэтага чалавека ўсё сваё жыццё, i папытаўся ў яго, што мне рабiць... Ён параiў мне паводзiць сябе па мажлiвасцi як звычайна, быццам нiчога i не здарылася, - як мага даўжэй. Я падзякаваў яму i выйшаў на вулiцу. Як звычайна. Быццам нiчога i не здарылася.
Усё нармалёва. Нармалёва ўсё!
18
Я пачаў думаць пра Бога.
У сама патаемныя куткi маёй свядомасцi закрадалася думка пра нейкую Вышэйшую iстоту, якая жыве дзесьцi не ўва мне. Не, мяне не апаноўвала жаданне кiнуцца на яго з кулакамi, адпомсцiць за тое, што ён збiраўся зрабiць са мною - дакладней, з Джэнi. Мае рэлiгiйныя пачуццi былi зусiм iншыя. Калi я прачынаўся ўранку, побач са мною была Джэнi. Па-ранейшаму побач. I я спадзяваўся, хоць i адчуваў пры гэтым пэўную няёмкасць, што недзе ёсць Бог, якому я мог падзякаваць. Дзякую Табе, лiтасцiвы Творца, за тое, што, прачынаючыся, я бачу побач з сабою Джэнiфэр.
Я з усяе сiлы стараўся паводзiць сябе як звычайна i таму, вядома, дазваляў ёй самой гатаваць сняданкi i гэтак далей.
- Ты сустракаешся сёння са Стратанам? - спыталася яна, калi я даядаў другую талерку аўсянкi.
- З кiм? - папытаўся я, не расчуўшы.
- З Рэймандам Стратанам, - паўтарыла яна, - тваiм найлепшым сябрам. Тваiм суседам па iнтэрнацкiм пакоi - да таго, як з'явiлася я.
- А-а... Ага, мы збiралiся гуляць у сквош. Але, вiдаць, я не пайду.
- Лухта.
- Што, Джэн?
- Ты не павiнен прапускаць гульнi, падрыхтунчык. Я не хачу, каб у мяне быў кволы муж, разумееш?!
- О'кэй, - сказаў я, - але давай тады папалуднуем дзе-небудзь у цэнтры.
- Навошта? - папыталася яна.
- Што значыць "навошта"? - узняў я голас, спрабуючы напусцiць на сябе незадаволены выгляд. - Магу я звадзiць сваю жонку ў рэстаран цi не?
- Ну вось што, Барэт. Прызнавайся, хто яна. Як яе зваць? - раптам папыталася Джэнi.
- Каго?
- Слухай, - утупiлася яна ў мяне, - раз ты нi з таго нi з сяго цягнеш мяне ў рэстарацыю пасярод тыдня, значыцца, нехта ў цябе з'явiўся!
- Джэнiфэр! - зароў я, цяпер раззлаваўшыся ўжо па-сапраўднаму. - Я не пацярплю такiх размоў у нас дома за сняданкам!
- Добра, тады пагаворым у нас дома за абедам. Я згатую яго, пакуль ты вернешся.
- О'кэй.
I я сказаў гэта самому Богу, хто б ён нi быў, дзе б нi знаходзiўся, што я з радасцю згаджуся, каб усё засталося, як ёсць. Няхай я буду пакутаваць, сэр Усявышнi, я зусiм не супраць, няхай я буду ведаць усё, толькi каб не ведала гэтага "ўсяго" Джэнi. Ты чуеш мяне, сэр Усявышнi? Назавi сваю цану.
- Олiвэр!
- Слухаю, мiстэр Джонас.
Ён выклiкаў мяне да сябе ў кабiнет.
- Ты знаёмы з справаю Бэка?
Ведама ж, знаёмы! Робэрт Бэк працаваў фатографам у "Лайфе". Калi ён спрабаваў зняць масавыя хваляваннi ў Чыкага, "выжлы" ледзь духi з яго не выбiлi. Джонас лiчыў гэтую справу адной з найважнейшых для фiрмы.
- Я ведаю, што палiцэйскiя страшэнна яго аддубасiлi, сэр, - адказаў я...
- Я хачу, каб ты заняўся гэтай справаю, Олiвэр, - сказаў мiстэр Джонас.
- Я адзiн?
- Можаш узяць з сабою каго-небудзь з маладзейшых, - адказаў ён.
Маладзейшых? Маладзейшага за мяне ў фiрме нiкога не было. Але я, вядома, зразумеў падтэкст: "Олiвэр, нягледзячы на твой узрост, у нашай фiрме ты ўжо адзiн з старэйшых. Адзiн з нас, Олiвэр".
- Дзякуй, сэр, - сказаў я.
- Калi ты зможаш выехаць у Чыкага? - спытаўся ён.
Ад самага пачатку я вырашыў нiкому нiчога не гаварыць, вынесцi ўвесь гэты цяжар на сваiх плячах. Таму давялося вярзцi старому чалавеку ўсялякую лухту (не памятаю нават, што менавiта) - маўляў, нiяк не магу паехаць цяпер з Ню-Ёрка, сэр. Я спадзяваўся, што ён зразумее. Але мiстэр Джонас быў вiдавочна засмучаны такiм маiм адказам на выключны давер з боку фiрмы. О, Божа, дарагi мiстэр Джонас, каб толькi вы ведалi праўду!..
Парадокс, аднак цяпер Олiвэр Барэт IV, калi яму здаралася пайсцi з офiса раней як звычайна, вяртаўся дамоў пазней.
Я займеў звычку доўга стаяць перад вiтрынамi магазiнаў на Пятай авеню, разглядваючы ўсялякiя дарагiя экстравагантныя забаўкi, якiя я мог бы купiць Джэнiфэр, калi б мне не трэба было рабiць выгляд, што ўсё ў нас... нармалёва.
А яшчэ мне, вядома, было страшна iсцi дамоў. Бо праз некалькi тыдняў пасля таго, як я даведаўся праўду, Джэнi пачала худзець. Не, пахудзела яна зусiм не нашмат i, можа, нават сама нiчога не заўважыла, але я, ведаючы, што адбываецца, прыкмецiў гэта.
Разглядваў я i вiтрыны авiякампанiй: Бразiлiя, Карыбы, Гаваi ("Кiньце ўсё - ляцiце да сонца!") i гэтак далей...
Таго дня "Трансуорд Эрлайнз" рэкламавала Эўропу ў мiжсезонне: "У Лондан па пакупкi!", "Парыж - горад закаханых!"...
I згадалася:
"- А як жа мая стыпендыя? Як Парыж, якога я нiколi ў жыццi не бачыла?
- А як жа нашае вяселле?
- А хiба мы калi-небудзь гаварылi пра вяселле?
- Я пра яго кажу. Я. Цяпер.
- Ты хочаш ажанiцца са мною?
- Хачу.
- Чаму?.."
Я лiчыўся ў банку фантастычна перспектыўным клiентам i ўжо меў крэдытную картку "Дайнэр Клаб". Так, распiсваемся ўздоўж пункцiрнай лiнii. Раз! I ў руках у мяне два бiлеты першага класа (гуляць дык гуляць!) на самалёт у Горад Закаханых.
Калi я прыйшоў дамоў, Джэнi была вельмi бледная i нездаровая, але я спадзяваўся, што мая адмысловая iдэя верне на яе шчокi румянец.
- Угадайце, мiсiс Барэт, што ў мяне за сюрпрыз вам.
- Ты вылецеў са службы, - "угадала" мая жонка-аптымiстка.
- Не вылецеў, а лячу. I разам з табою, - паказаў я ёй бiлеты. - Уверх, уверх - i далёка. Заўтра ўвечары ў Парыж.
- Лухта, Олiвэр, - сказала яна цiха. Аднак мякка, без звычайнае насмешкi. Нават з нейкай пяшчотаю:- Лухта, Олiвэр.
- Эй, што гэта значыць - "лухта"? Растлумач, калi ласка.
- Гэта значыць, Олi, - зноў цiха сказала яна, - што ўсё будзе зусiм iнакш.
- Што - будзе iнакш?
- Я не хачу ў Парыж. Мне не патрэбны Парыж. Мне патрэбны адзiн ты...
- Ну, гэта табе гарантавана, крошка, - перапынiў я яе з прытворнай весялосцю.
- А яшчэ мне патрэбны час, - прадоўжыла яна, - якога ты не можаш мне даць.
Тады я паглядзеў ёй у вочы. У iх была невыразная роспач. Зразумелая мне аднаму. Яна нiбыта прабачэння прасiла. Прасiла ў мяне.
Мы стаялi моўчкi, абняўшыся. Божа, калi нехта з нас заплача, няхай тады заплача i другi! Аднак лепш, каб нiхто.
Неўзабаве Джэнi расказала, што адчула сябе "зусiм пагана" i зноў пайшла да доктара - не парады прасiць, папытацца: "Скажыце мне нарэшце, што са мною адбываецца, скажыце дзеля ўсяго святога!"
I ён сказаў.
У мяне з'явiлася дзiўнае пачуццё вiны за тое, што не я першы зрабiў гэта. Яна здагадалася i наўмысна пачала вярзцi нейкую лухту.
- Ён з Ейла, Олi.
- Хто - ён, Джэн?
- Акерман. Гематолаг. Самы сапраўдны ейлец. Такiх толькi там сустрэнеш.
- А-а, - працягнуў я, разумеючы, што яна хоча неяк аблегчыць гэтую жудасную хвiлю. I ў тон ёй папытаўся: - Але чытаць i пiсаць ён, прынамсi, умее?
- Гэта яшчэ трэба высветлiць, - усмiхнулася мiсiс Барэт, выпускнiца Рэдклiфа 1964 года. - Але гаварыць ён умее, у гэтым я ўпэўнiлася. А мне якраз пагаварыць i хацелася.
- Тады даруй гэтаму ейльскаму лекару, што ён адтуль. О'кэй?
- О'кэй.
19
Ва ўсякiм разе, цяпер я не баяўся вяртацца дамоў, мяне ўжо не палохала змушанасць "паводзiць сябе нармалёва"... А днi ж, якiя мы пражывём разам, можна было злiчыць на пальцах...
Нам трэба было багата чаго абмеркаваць - рэчы, якiя, вядома, нячаста абмяркоўваюць дваццацiчатырохгадовыя муж i жонка.
- Я спадзяюся, ты будзеш моцны, як сапраўдны хакейны бiзон, - сказала яна.
- Буду, буду, - адказваў я, пытаючыся ў сябе, цi адчувае Джэнi, якая заўсёды i ўсё разумее, што нават сама моцны хакейны бiзон можа быць прыгнечаны адчаем.
- Ты ж павiнен падтрымаць Фiла, - працягвала яна. - Яму будзе цяжэй за ўсiх. А ты, урэшце, застанешся ўсяго толькi вясёлым удаўцом.
- Я не буду вясёлым, - перапынiў я яе.
- Ты будзеш вясёлым i зараз прысягнеш мне ў гэтым! Я хачу, каб ты быў вясёлым. О'кэй?
- О'кэй.
- О'кэй.
Гэта здарылася прыкладна праз месяц, пасля абеду. Джэнi, як i раней, гатавала сама, бо настойвала на гэтым. Праўда, урэшце я пераканаў яе дазволiць мне прыбiраць са стала (хоць кожны раз яна даводзiла мне, што гэта не "мужчынская праца"), я прыбiраў посуд, а Джэнi грала Шапэна ў суседнiм пакоi. Раптам музыка абарвалася. Я адразу зазiрнуў у гасцёўню...
