- Ты ў парадку, Джэн? - спытаўся я, маючы, вядома, на ўвазе - адносна ў парадку.
- Цi дастаткова ты багаты, каб заплацiць за таксоўку? - адказала яна пытаннем.
- Што за размова! - усмiхнуўся я. - Куды ты хацела б паехаць?
- Здаецца, у бальнiцу, - адказала яна.
Пачалiся таропкiя зборы, i ў гэтай мiтуснi да мяне раптам дайшло: вось яно... надышло... Зараз Джэнi выйдзе з гэтага пакоя i нiколi ўжо сюды не вернецца. Яна сядзела ў фатэлi, а я клаў ёй у валiзку сякiя-такiя рэчы. Пра што яна цяпер думала, апошнi раз акiдваючы позiркам наш пакой? Што хацела запомнiць?
Нiчога. Яна сядзела нерухома, вочы яе ўтаропiлiся ў нейкую пустату.
- Эй, - сказаў я ёй. - Хочаш узяць з сабою што-небудзь асаблiвае?
- Што?.. Не. - Яна пакруцiла галавою, потым, быццам згадаўшы, сказала: Цябе.
Злавiць таксоўку гэтым часам было дужа нялёгка: усе спяшалiся ў тэатры, яшчэ кудысь... Палiцэйскi з усяе сiлы дзьмуў у свой свiсток i размахваў рукамi, нiбыта ашалелы хакейны суддзя. Джэнi стаяла моўчкi, прытулiўшыся да мяне, а я дзесьцi ў душы спадзяваўся, што таксоўкi не будзе i мая Джэнi назаўжды застанецца стаяць, прытулiўшыся да мяне. Аднак таксоўка ўсё-такi з'явiлася. Вадзiцель - нам пашанцавала - быў чалавек вясёлы. Пачуўшы, што нам трэба ў шпiталь Маўнт-Сiнай i як мага хутчэй, ён выканаў цэлую праграму падтрымкi.
- Спакойна, дзеткi, вы ў вопытных руках. Мы з буслам займаемся гэтай справаю ўжо некалькi гадоў.
Джэнi сядзела, прыцiснуўшыся да мяне. Я цалаваў яе валасы.
- Гэта ў вас першы? - спытаўся наш весялун.
Джэнi адчула, што зараз я гаркну на гэтага тыпа, i прашаптала:
- Будзь добры, Олiвэр. Ён жа хоча як лепш.
- Але, сэр, - адказаў я шафёру. - Гэта ў нас першы, i мая жонка адчувае сябе не надта, так што давай праскочым пару разоў на чырвонае святло. Добра?
Ён дамчаў нас да бальнiцы ўмомант. I праўда зрабiў усё як найлепш: выскачыў з машыны i адчынiў нам дзверцы. Ад'язджаючы, пажадаў шчасця i ўдачы. Джэнi падзякавала яму.
Яна крыху пахiствалася, i я хацеў унесцi яе ў бальнiцу на руках, але Джэнi не захацела.
- Цераз гэты ганак не трэба, падрыхтунчык, - сказала яна.
Мы ўвайшлi ў чакальню, дзе Джэнi прыйшлося выцерпець пакутна нудную працэдуру рэгiстрацыi.
- У вас ёсць медыцынская страхоўка?
- Не.
(Хто думаў пра такую лухту? Нас занадта займала купля посуду.)
Вядома, прыезд Джэнi не быў нечаканым. Яго прадбачылi, i новую пацыентку адразу ўзяў пад нагляд доктар Бэрнард Акерман - слаўны чалавек, як казала Джэнi, дарма што з Ейла.
- Ёй будуць даваць лейкацыты i трамбацыты, - сказаў ён. - Яны ёй цяпер больш за ўсё неабходныя. У антыметабалiтах патрэбы няма.
- Што ўсё гэта значыць?
- Гэтае лячэнне запавольвае клетачны распад, - растлумачыў ён. - Аднак, i Джэнi гэта ведае, магчымы пабочныя эфекты.
- Паслухайце, доктар, - пачаў я. - Вырашаць будзе Джэнi. Як яна скажа, так i рабiце. I няхай вашыя людзi зробяць усё магчымае, каб яна не пакутавала.
- Можаце быць упэўненыя: усё будзе, як вы просiце.
- Мяне не хвалюе, колькi гэта будзе каштаваць. - Напэўна, тады я ўзняў голас.
- Гэта можа доўжыцца тыднi, нават месяцы, - сказаў ён.
- Мне пляваць на тое, колькi гэта будзе каштаваць! - амаль крыкнуў я.
Гэты чалавек быў дужа цярплiвы са мною. Можа, я ўжо роў на яго.
- Я толькi хацеў растлумачыць, - сказаў Акерман, - што цяпер проста немажлiва сказаць, колькi яшчэ пражыве ваша жонка.
- Памятайце, доктар, - не адставаў я ад яго, - памятайце, я хачу, каб у яе было ўсё сама лепшае. Асобная палата. Асобныя сёстры. Усё, што можна! Прашу вас. У мяне ёсць грошы.
20
Немагчыма даехаць ад Усходняй 63-й вулiцы ў Манхэтэне, Ню-Ёрк, да Бостана, Масачусэтс, хутчэй як за тры гадзiны дваццаць хвiлiн. Паверце мне, я праверыў гэта сам, калi гнаў па маршруце, i абсалютна перакананы, што нiводны аўтамабiль, наш цi замежны, нават калi за руль сядзе ас кшталту Грэма Хiла, не паб'е гэтага рэкорду. Выехаўшы на Масачусэтскую шашу, я разагнаў свой "МГ" да ста пяцi мiль у гадзiну.
У мяне была электрабрытва на батарэйках, i я, вядома, дбайна пагалiўся, змянiў, натуральна, кашулю, перш чым увайсцi ў храм бiзнесу на Стэйт-стрыт. Нават а восьмай гадзiне ранiцы ў прыёмнай ужо сядзела некалькi самавiтых бостанскiх грандаў дзелавога свету, чакаючы аўдыенцыi ў Олiвэра Барэта III. Я i маргнуць не паспеў, як бацькава сакратарка - яна ведала мяне - паведамiла яму пра маё з'яўленне па селектары.
Бацька не перадаў ёй: "Няхай увойдзе", - а сам выйшаў у чакальню.
- Олiвэр! - вiтаў ён мяне.
Я даўно, праз хваробу Джэнi, пачаў звяртаць увагу на знешнасць людзей i цяпер адразу заўважыў, што бацька крыху бледны, што за тыя тры гады, якiя мы не бачылiся, валасы ягоныя пасiвелi (i, здаецца, парадзелi).
- Заходзь, сын, - сказаў ён.
Я не зразумеў ягонага тону. Проста ўвайшоў у кабiнет i сеў у фатэль для наведнiкаў.
Мы з бацькам паглядзелi адзiн на аднаго, потым нашыя позiркi слiзнулi па рэчах, што былi ў пакоi. Мой погляд упаў на ягоны пiсьмовы стол, на нажнiцы ў скураным футарале, на фатаграфiю мацi, зробленую шмат гадоў назад. На маю фатаграфiю (у дзень заканчэння каледжа).
- Як жыццё, сын? - спытаўся ён.
- Добра, сэр, - адказаў я.
- Як Джэнiфэр?
Я не хацеў манiць яму i ўхiлiўся ад адказу - хоць галоўнае было менавiта ў iм - i адразу выклаў прычыну майго раптоўнага з'яўлення:
- Бацька, мне трэба тэрмiнова пазычыць пяць тысяч долараў. Прычына сур'ёзная.
Ён паглядзеў на мяне. I нiбыта кiўнуў. Цi мне так здалося.
- Дык што за прычына?..
- Я не магу сказаць табе, бацька. Проста пазыч мне грошай. Калi ласка.
У мяне было такое адчуванне - калi, вядома, з Олiвэрам Барэтам III можна кантактаваць на ўзроўнi пачуццяў, - што ён пазычыць мне грошай. А яшчэ я адчуў, што ў яго няма жадання ўшчуваць мяне. А вось... пагаварыць хочацца.
- Хiба Джонас i Марш не плацяць табе?
- Плацяць, сэр.
Мне так i карцела сказаць яму, колькi мне плацяць - хай бы ведаў, што тут я рэкардсмен сярод выпускнiкоў. Аднак потым я падумаў: раз ён ведае, дзе я працую, дык пэўна ведае, i колькi я зарабляю.
- Апрача таго, яна выкладае?
Значыцца, усяго ён не ведае, падумаў я i сказаў:
- Не называй яе "яна".
- Джэнi ж выкладае? - спытаўся ён цяпер ужо пачцiва.
- Калi ласка, не ўмешвай у гэта яе, бацька. Справа датычыць толькi мяне. Вельмi важная асабiстая справа.
- Якая-небудзь гiсторыя з дзяўчынай? - спытаўся ён без намёку на асуджэнне.
- Але, - сказаў я. - Але, сэр. Так яно i ёсць. Дай мне грошай. Прашу цябе.
Я нi на момант не падумаў, што ён мне паверыў. Не думаю нават, што ён хацеў ведаць сапраўдную прычыну. Я ўжо сказаў, што ён пачаў распытваць мяне, каб проста... пагаварыць са мною.
Ён высунуў шуфляду стала i дастаў чэкавую кнiжку ў вокладцы з кордаўскай каляровае скуры - рыхтык такой, з якое былi зроблены дзяржак сцiзорыка i футарал для нажнiц. Ён разгарнуў кнiжку павольна, не дзеля таго, каб памучыць мяне, не думаю - проста ён хацеў выйграць час. Знайсцi што сказаць мне. Што-небудзь някрыўднае.
Ён выпiсаў чэк, вырваў яго з кнiжкi i працягнуў мне. Праз нейкую секунду да мяне дайшло, што мне трэба было працягнуць сваю руку насустрач ягонай. Ён сумеўся (так мне здалося), рэзка адвёў руку назад, паклаў чэк на край стала, зiрнуў на мяне i кiўнуў. Твар ягоны ўсё роўна як гаварыў: "Вось, вазьмi, сын". Аднак на самай справе ён толькi кiўнуў.
Не тое што я хацеў пайсцi, не - я таксама не мог прыдумаць якогасьцi нейтральнага працягу размовы. I разам з тым нельга было сядзець вось так i далей, адчуваючы жаданне штосьцi сказаць i адначасна баяцца нават зiрнуць адзiн аднаму ў вочы.
Я падаўся ўперад i ўзяў чэк. Але, роўна пяць тысяч долараў, падпiсана Олiвэрам Барэтам III. Чарнiла яшчэ не паспела высахнуць. Я руплiва склаў чэк i паклаў у кiшэню кашулi, потым падняўся i паволi пайшоў да дзвярэй. Варта было сказаць яму хоць што-небудзь: маўляў, я разумею, што дзеля мяне змусiлi праветрывацца ў чакальнi некалькi вельмi паважаных бостанскiх, а можа, нават i вашынгтонскiх бiзнесменаў. I дадаць, што калi нам усё-такi ёсць пра што пагаварыць, дык я мог бы, бацька, пабадзяцца якi час вакол ягонага офiса, а ён адмовiўся б ад абеду з якойсьцi самавiтай персонаю... i гэтак далей...
Прачынiўшы дзверы i спынiўшыся ля iх, я ўзяў сябе ў рукi i сказаў, гледзячы яму ў самыя вочы:
- Дзякуй, бацька.
21
Расказаць пра ўсё Фiлу давялося мне. Ну а каму ж яшчэ? Ён не грымнуўся адразу вобзем, як я баяўся, а спакойна зачынiў дзверы свайго дому i пераехаў жыць у нашую кватэру. У кожнага свае спосабы змагацца з горам. Фiл ратаваўся тым, што ўвесь час прыбiраў у кватэры. Падмятаў, мыў, скроб. Гэтага я не надта разумеў, але, раз так, няхай працуе, калi яму лягчэй.
Можа, у душы ён спадзяецца, што Джэнi яшчэ вернецца дамоў?
Пэўна ж, спадзяецца. Нябога. Таму i прыбiрае тут кожнага дня. Ён проста не хоча прымаць рэчы як яны ёсць. Вядома, мне ён у гэтым не прызнаецца, аднак я здагадаўся, пра што ён думае.
Бо думаў ён пра тое ж, што i я.
Калi Джэнi паклалi ў бальнiцу, я патэлефанаваў Джонасу, чаму я не магу болей хадзiць на працу. Я зрабiў выгляд, што мне няма калi гаварыць доўга, бо адчуў, як ён засмуцiўся i як спрабуе выказаць тое, чаго проста няздатны выказаць. Адгэтуль днi мае падзялiлiся на час, якi я бавiў з Джэнi, i на ўсё астатняе. Вядома, "усё астатняе" не мела анiякага значэння. Я еў, не адчуваючы голаду, глядзеў, як Фiл зноў i зноў прыбiраў у кватэры, i не спаў начамi, нягледзячы на тое, што пастаянна прымаў пiгулкi, якiя прапiсаў мне доктар Акерман.
