- А, дык вы ўжо тут? Прывiтанне!
Сукiн Сын! Ён самы.
Не паспеў я яшчэ адрэкамендаваць яму Джэнi, як ён ухапiўся за яе руку. Дарэчы, выбраў Стод для гэтага рандэву не якiсьцi з сваiх звычайных банкаўскiх касцюмаў. Сёння Олiвэр Барэт III надзеў наймаднейшы спартовы пiнжак з танюткай шэрсцi. А на твары, зазвычай падобным да каменнае маскi, застыла хiтрая ўсмешка.
- Заходзьце, калi ласка, i пазнаёмцеся з мiсiс Барэт.
Джэнi мусiла перажыць цяпер яшчэ адно нi з чым не параўнальнае задавальненне - знаёмства з Элiсан Форбс Барэт (школьная мянушка "П'янюга"). Як я злаваў на яе, дык заўсёды задумваўся, якi ўплыў магла б мець на ейнае жыццё атрыманая ў школе мянушка, калi б мацi не стала ў маладыя гады прыстойнай замужняй жанчынаю, апякункаю музея. Каледжа П'янюга Форбс так i не закончыла. Яна кiнула яго ўжо на першым курсе, з поўнага блаславення сваiх бацькоў, каб пайсцi пад вянец з Олiвэрам Барэтам III.
- Мая жонка Элiсан, а гэта - Джэнiфэр э-э... Ён паспеў ужо вырашыць, што мае поўнае права прадстаўляць Джэнi.
- Калiверы, - дадаў я: Стод прозвiшча Джэнi не ведаў.
- Кавiлеры, - без нiякай крыўды паправiла яна.
Я першы раз у жыццi (i апошнi) перайначыў яе прозвiшча.
- Як у "Саvаllеriа Rustiсаnа"*? - запыталася мая мацi, жадаючы, пэўна, паказаць, што, хоць i кiнула каледж, жанчына яна адукаваная.
* "Вясковы гонар" (iтал.) - опера iталiйскага кампазiтара П'етра Масканы.
- Правiльна, - усмiхнулася Джэнi. - Але яна не з маёй раднi.
- А-а... - сказала мацi.
Гэтаксама працягнуў i бацька.
Тут i я дадаў сваё "а-а", гадаючы, цi дайшоў да бацькоў гумар Джэнi.
Мацi i Джэнi пацiснулi адна адной рукi, i пасля звычайнага абмену банальнасцямi, далей за якi ў нашым доме ў размовах не заходзiлi, мы расселiся па фатэлях. Запала маўчанне. Я спрабаваў зразумець, што адбываецца. Бясспрэчна, матулька ацэньвала Джэнiфэр - яе касцюм (гэтым разам ён анi не здаваўся дзiкунскiм), яе манеру трымаць сябе, яе вымаўленне. Трэба сказаць, крэнстанскi акцэнт прабiваўся ў Джэнi нават тады, калi яна спрабавала не выдаць iм сваё правiнцыйнае паходжанне. Джэнi, мабыць, таксама ацэньвала маю мацi. Кажуць, дзяўчаты заўсёды так робяць. Гэта нiбыта дапамагае iм даведацца болей пра чалавека, за якога яны збiраюцца выйсцi замуж. Мажлiва, яна ацэньвала i Олiвэра III. Цi заўважыла яна, што ён вышэйшы за мяне ростам? I цi спадабаўся ёй ягоны спартовы касцюм?
Олiвэр III, як зазвычай, скiраваў свой агонь на мяне:
- Як справы, сын?..
- Выдатна, сэр, выдатна.
Ну а мацi, ураўнаважваючы гутарку, звярнулася з пытаннем да Джэнi:
- Вы добра даехалi?
- Добра, - адказала Джэнi. - Добра i хутка.
- Олiвэр ездзiць хутка, - уставiў Стод.
- Не хутчэй за цябе, бацька, - парыраваў я.
Ну, а што ты на гэта скажаш?
- М-м... бадай, не.
Магу без вагання пайсцi ў заклад, што не, бацюхна.
Мацi, якая заўсёды, у любой сiтуацыi, была на ягоным баку, перавяла размову на больш агульную тэму - на музыку, жывапiс. Праўда, пра што яна больш гаманiла, сказаць не магу: я не надта прыслухоўваўся.
Нарэшце пачалi пiць гарбату.
- Дзякуй, - сказаў я, дапiўшы свой кубак, i дадаў: - Мы ўжо хутка паедзем.
- Што? - спыталася ў мяне Джэнi.
Яны, здаецца, гаварылi тым часам пра Пучынi, а можа, пра некага iншага, i мае словы здалiся iм крыху нечаканымi. Мацi зiрнула на мяне (рэдкая падзея).
- Але ж на абед вы застаняцеся? - папыталася яна.
- М-м... мы не можам, - сказаў я.
- Вядома, мы застанемся, - амаль адразу сказала Джэнi.
- Мне час ужо вяртацца, - сказаў я сама сур'ёзным тонам.
Джэнi кiнула на мяне хуткi позiрк, i я выразна прачытаў у яе вачах: "Што ты вярзеш?"
Тады сваё важкае слова сказаў Стод:
- Вы застаяцеся абедаць. Гэта загад.
Фальшывая ўсмешка на ягоным твары анiяк не змякчыла каманднага тону. Але не той я чалавек, каб мною кiравалi. Нават алiмпiйскiя фiналiсты.
- Мы не можам, сэр, - паўтарыў я.
- Мы павiнны застацца, Олiвэр, - сказала Джэнi.
- Чаму? - спытаўся я.
- Таму што я згаладалася, - адказала яна.
Скарыўшыся волi Олiвэра III, мы сядзелi за абедзенным сталом. Ён схiлiў галаву, мацi i Джэнi таксама. Ну i я зрабiў нешта падобнае.
- Блаславi ежу нашую i нас у служэннi Табе i наставi заўжды памятаць пра патрэбы i жаданнi блiзкiх нашых. За гэта молiмся ў iмя Сына Твайго Iсуса Хрыста. Амiн.
Божа лiтасцiвы, гэтым Стод мяне даканаў. Няўжо хоць раз нельга было абысцiся без дэманстрацыi набожнасцi? Што падумае Джэнi? Цёмнавечча нейкае, дальбог.
- Амiн, - сказала матулька (i Джэнi, дарэчы, таксама, толькi вельмi цiха).
- Душою з вамi, - паспрабаваў пажартаваць я.
Але жарт нiкога не развесялiў. А менш за ўсiх Джэнi.
Яна адвяла ад мяне вочы. Олiвэр III холадна зiрнуў на мяне:
- Я вельмi хацеў бы, Олiвэр, каб ты калi-нiкалi быў з намi душою.
Абед не прайшоў у невыносным маўчаннi дзякуючы адно фенаменальнай матчынай здольнасцi весцi свецкую гутарку.
- Дык вашыя бацькi з Крэнстана, Джэнi?
- Толькi тата. Мацi з Фол-Рывэра.
- Барэты маюць заводы ў Фол-Рывэры, - заўважыў Олiвэр III.
- Дзе яны эксплуатавалi пакаленнi беднякоў, - дадаў Олiвэр IV.
- У дзевятнаццатым стагоддзi, - парыраваў Олiвэр III.
Мацi ўсмiхнулася, вiдавочна, задаволеная, што ў гэтым сэце мяне перайграў яе Олiвэр. Але, як кажуць, яшчэ не вечар.
- А як наконт планаў аўтаматызаваць гэтыя самыя заводы? - нанёс я ўдар у адказ.
Зноў запала маўчанне. Зараз ён сцебане якой-небудзь рэплiчкай.
- А як наконт кавы? - спыталася Элiсан Форбс Барэт.
Мы вярнулiся ў бiблiятэку на апошнi раўнд. Абавязкова апошнi: заўтра нам трэба iсцi на заняткi, Стода чакаў банк, дый мацi пэўна ж збiралася зранку ажыццявiць нейкую запланаваную годную акцыю.
- Табе з цукрам, Олiвэр? - папыталася яна.
- Олiвэр заўсёды п'е каву з цукрам, дарагая, - сказаў бацька.
- Але не сёння, дзякуй, - сказаў я. - Без малака i без цукру, мама.
Кожны ўзяў свой кубак, i мы ўселiся ў фатэлi, адчуваючы, што нам абсалютна няма чаго сказаць адно аднаму. Але раптам я знайшоў тэму.
- Скажы, Джэнiфэр, што ты думаеш пра Корпус Мiру? - пацiкавiўся я.
Яна змрочна зiрнула на мяне i змаўчала.
- Ты што, Олiвэр, яшчэ не сказаў iм? - здзiўлена спыталася мацi ў бацькi.
- Цяпер не час, дарагая, - сказаў Олiвэр III з фальшывай сцiпласцю, у якой, аднак, выразна чулася: "Спытайцеся ў мяне, спытайцеся!"
- Пра што гаворка, бацька?
- Нiчога асаблiва важнага, сын.
- Не разумею, як ты можаш так гаварыць, - сказала мацi i павярнулася да мяне, каб з пыхаю паведамiць навiну. (Я ж кажу: яна заўсёды на ягоным баку.) Твайго бацьку прызначаюць дырэктарам Корпуса Мiру.
- О! - усклiкнуў я.
Джэнi таксама ўсклiкнула: "О!" - толькi зусiм iнакш, голасам нашмат больш радасным.
Бацька зрабiў выгляд, што ён засмуцiўся, а мацi, здаецца, чакала, што я цi не вобзем грымнуся ад пашаны да такога таты. Можна падумаць, што яго дзяржаўным сакратаром прызначылi, няйначай.
- Вiншую вас, мiстэр Барэт! - узяла iнiцыятыву на сябе Джэнi.
- Прымiце i мае вiншаваннi, сэр, - далучыўся да яе я.
Мацi аж не магла, так хацела прадоўжыць гэтую гутарку.
- Я ўпэўненая, што гэта будзе вельмi цiкавая i карысная праца, - сказала яна.
- О, вядома, - падхапiла Джэнi.
- Згодны, - сказаў я без асаблiвай перакананасцi. - Э-э... мама, перадай мне, калi ласка, цукру.
8
- Джэнi, яго ж, урэшце, не дзяржаўным сакратаром прызначылi!
- I ўсё ж такi, Олiвэр, ты мог бы сустрэць гэтае паведамленне з большым iмпэтам.
- Я яго павiншаваў.
- Глядзi ты - якая высакароднасць!
- Чорт, чаго ты ад мяне чакала?
- Божа, - адказала яна, - ды мяне проста выварочвае ад усяго гэтага!
- Мяне таксама, - заўважыў я.
Потым мы доўга ехалi моўчкi - анiводным словам не перакiнулiся. Але я адчуваў: нешта тут не так.
- Дык ад чаго - "ад усяго" - цябе выварочвае, Джэн?..
- Ад таго, як ты ставiшся да свайго бацькi.
- А ён да мяне як ставiцца?
I тут яна вывалiла на мяне рандолю маралiзатарскай лапшы. Дакладней, спагецi. Ведама ж, я зрабiў замах на сама святое, што было ў Джэнi: на бацькоўскую любоў i на пачуццi да бацькi. Сама сапраўдны iталiйска-мiжземнаморскi сiндром. Якi ж я благi сын!
- Ты яго зневажаеш, зневажаеш i зневажаеш!
- А ён мяне не? Цi ты не заўважыла, Джэн?
- Ды я ўпэўненая, што ты нi перад чым не спынiшся, абы дапячы няшчаснаму старому!
- "Дапячы" Олiвэру Барэту Трэцяму немагчыма.
Памаўчаўшы - i маўчанне гэтае мяне насцярожыла, - яна раптам сказала:
- Хiба толькi ажанiўшыся з Джэнiфэр Кавiлеры.
Гэтыя словы так пранялi мяне, што я ледзь змог збочыць на стаянку каля прыдарожнага шынка. Спынiў машыну i павярнуўся да Джэнiфэр, злы, як чорт.
- Ты што, i праўда так думаеш?
- Прыкладна так, - адказала яна вельмi спакойна.
- Джэнi, ты што, не верыш, што я кахаю цябе?! - крыкнуў я.
- Веру, - зноў спакойна адказала яна. - Але ёсць нешта вар'яцкае ў тым, што ты ўпадабаў мой дужа сцiплы сацыяльны статус.
Ну што я мог сказаць? Не - адназначна. Я паўтарыў ёй усё, што пра гэта думаю, некалькi разоў з сама рознымi iнтанацыямi. Я быў такi засмучаны, што нават задумаўся: цi ж няма хоць калiўца праўды ў гэтым яе жахлiвым меркаваннi?
