Неўзабаве мы прайшлi цераз Мемарыяльныя прысады да берага ракi.
- Глядзi на рэчы цвяроза, Барэт, прашу цябе. Я iграю нармальна. Але не выдатна. Нават не на ўзроўнi тваёй хакейнай зборнай, калi рабiць параўнаннi. Усяго толькi нармальна. Падумай i згадзiся.
Як я мог спрачацца з ёю, калi яна цi не ўпершыню на маёй памяцi не задзiрала носа.
- Добра. Згаджаюся. Ты iграеш нармальна. Я толькi хацеў сказаць, што ты павiнна працягваць iграць.
- Божа, а хто сказаў, што я не хачу працягваць iграць? Дзеля гэтага ж я i збiраюся займацца ў Надзi Буланжэ.
Гэта яшчэ што за навiна? Па тым, як Джэнi асеклася, я адразу зразумеў, што яна прагаварылася.
- У каго? - запытаўся я.
- У Надзi Буланжэ. Гэта знакамiты педагог. Жыве ў Парыжы. - Апошнiя словы яна прамовiла даволi таропка.
- У Парыжы? - запытаўся я, але ўжо досыць павольна.
- Яна набiрае з Амерыкi вельмi мала вучняў. Мне страшэнна пашэнцiла. I стыпендыя будзе вялiкая.
- Джэнiфэр... Ты ад'язджаеш у Парыж?
- Я нiколi не была ў Эўропе. Дачакацца не магу паездкi.
Я схапiў яе за плечы. Можа, занадта груба, не ведаю.
- I даўно ты так вырашыла?
Упершыню за ўвесь час нашага знаёмства яна не змагла глядзець мне ў вочы.
- Олi, ну сам падумай, - сказала яна. - Гэта непазбежна.
- Што - "непазбежна"?
- Мы атрымлiваем дыпломы, i кожны iдзе сваiм асобным шляхам. Ты паступiш у Юрыдычную школу.
- Чакай. Ты думаеш, што ты кажаш?
Цяпер яна паглядзела мне ў вочы. Твар у яе быў сумны.
- Олi, ты будучы мiльянер, а я сацыяльны нуль.
Я ўсё яшчэ трымаў яе за плечы.
- Ну што ты раптам пра нейкiя асобныя шляхi? Мы ўжо разам, мы шчаслiвыя.
- Олi, прашу цябе зноў, падумай добра, - паўтарыла яна. - Гарвард - гэта ўсё роўна як торба з падарункамi ў Санта-Клаўса. Напхаць туды можна чаго толькi хочаш, хоць сама вар'яцкiх цацак. Але калi свята канчаецца, цябе вытрасаюць з гэтай торбы... - Яна запнулася. - ...i тады трэба сунуцца на сваё месца.
- Ты хочаш сказаць, што ты збiраешся пячы булкi ў свайго таты ў Крэнстане, штат Род-Айлэнд?
Я плёў абы-што.
- Пiрожныя, - паправiла яна. - I не трэба смяяцца з майго бацькi.
- Не пакiдай мяне, Джэнi. Прашу цябе.
- А як жа мая стыпендыя? Як Парыж, якога я нiколi ў жыццi не бачыла?
- А як жа нашае вяселле? - Я сказаў гэта, хоць у той момант не зусiм быў упэўнены ў тым, што адчуваў.
- А хiба мы калi-небудзь гаварылi пра вяселле?
- Я пра яго кажу. Я. Цяпер.
- Ты хочаш ажанiцца са мною?
- Хачу.
Яна схiлiла галаву набок i запыталася - проста, не ўсмiхнуўшыся, аднак з вялiкай дапытлiвасцю ў вачах:
- Чаму?
Я зазiрнуў ёй у самыя вочы:
- А таму што.
- О-о, - сказала яна. - Дужа грунтоўная прычына.
Яна ўзяла мяне за руку (не за рукаў, як зазвычай), i мы моўчкi пайшлi ўздоўж ракi. А пра што яшчэ было нам гаварыць?
7
Маёнтак Барэтаў, Iпсвiч, штат Масачусэтс, знаходзiцца хвiлiн за трыццаць сорак язды ад Мiстык-Рывэр-Брыджа, у залежнасцi ад хуткасцi, якую вы набiраеце. Мне не раз удавалася пераадолець гэтую адлегласць за дваццаць дзевяць хвiлiн. Адзiн шаноўны бостанскi банкiр сцвярджае, што ён праехаў яе яшчэ хутчэй, аднак калi гаворка заходзiць пра тое, што нехта здолеў абставiць тут мяне, дык дужа цяжка ў гэта паверыць. Асабiста я лiчу дваццаць дзевяць хвiлiн неперасягальным рэкордам. Урэшце, калi гонiш па аўтастрадзе No 1, дык зважаеш на святлафоры.
- Ты нясешся што ўтрапёны.
- Гэта Бостан. Тут усе носяцца што ўтрапёныя, - сказаў я, спынiўшыся ля святлафора.
- Ты прыкончыш нас да таго, як нас расшкуматаюць твае бацькi.
- Паслухай, Джэнi, мае бацькi - цудоўныя людзi.
Загарэлася зялёнае святло, i праз нейкiя дзесяць секунд мой "МГ" даў шэсцьдзесят мiляў у гадзiну.
- Нават Сукiн Сын?..
- Олiвэр Барэт Трэцi?.. Добры чувак. Ты яго ўпадабаеш.
- Ты ўпэўнены?
- Ён усiм падабаецца, - адказаў я.
- Чаму ж тады ён табе не даспадобы?
- Якраз таму, што ён даспадобы ўсiм.
Навошта я ўвогуле павёз яе да сваiх бацькоў? Мяркую, без блаславення Стода я-то ўжо неяк абышоўся б. Аднак, па-першае, Джэнi сама захацела ("Так, Олiвэр, робяць усе", - сказала яна), па-другое, i я меў у гэтым спатканнi патрэбу: Олiвэр Барэт III быў маiм банкiрам у сама лiтаральным сэнсе - ён плацiў за маё навучанне.
Значыцца, абед - неадменны. Соmmе il faut*, нiчога не скажаш.
* Соmmе il faut (фр.) - прыстойна.
I гэта ў нядзелю, калi аўтастрада No 1 мала не забарыкадаваная машынамi i кожны так i пнецца загарадзiць табе праезд. Я вырваўся з агульнага патоку i збочыў на Гротан-стрыт, па якой ганяў з чатырнаццацi гадоў, не прытарможваючы на паваротах.
- А дзе ж дамы? - спыталася Джэнi, гледзячы па баках. - Тут жа адны дрэвы.
- Дамы за дрэвамi.
Калi едзеш па Гротан-стрыт, трэба быць дужа пiльным, каб не праскочыць сваю паваротку. Ну а гэтым разам, вядома, я праехаў лiшнiя трыста ярдаў i толькi тады, зразумеўшы, дзе я, нацiснуў на тармазы.
- Чаму ты спынiўся? - запыталася Джэнi.
- Паваротку праскочыў, - прамармытаў я...
Цi ж не сiмвалiчна, што я мусiў сунуцца назад ажно трыста ярдаў, каб дабрацца да нашае сямейнае крэпасцi? Апынуўшыся на барэтаўскай тэрыторыi, я зменшыў хуткасць. Ад Гротан-стрыт да нашага маёнтка, Довэр-хаўс - сама меней паўмiлi. Па дарозе да яго праязджаеш таксама... э-э, iншыя будынкi. Мяркую, той, хто бачыць гэтае вiдовiшча ўпершыню, перажывае моцнае ўражанне.
- Божа! - ахнула Джэнi.
- Што такое?
- Стой, Олiвэр. Прашу цябе, спынi машыну.
Я затармазiў. Джэнi ажно ўцiснулася ў сядзенне.
- Слухай, я i падумаць не магла, што ты прывязеш мяне ў такую мясцiну.
- У якую - "такую"?
- Такую шыкоўную. У вас, мабыць i прыгонныя ёсць?
Я хацеў дакрануцца да яе рукi, але адчуў, што ў мяне вiльготныя далонi (гэтага ў мяне не бывае амаль нiколi), i паспрабаваў супакоiць яе словамi:
- Ну што ты, Джэнi? Усё будзе добра.
- Можа быць, але мне раптам захацелася, каб мяне звалi не Джэнi Кавiлеры, а да прыкладу, Эблiгэйл Адамс цi Ўэндзi Ўосп*...
* Слова-абрэвiятура, якое азначае "стоадсоткавы амерыканец". "WASP": White - белы, Anglo-Sахоn - англасакс, Protestant - пратэстант.
Далей ехалi моўчкi. Выйшаўшы з машыны, мы рушылi да параднага ўваходу. Я нацiснуў на званок, i тут Джэнi зноў запанiкавала:
- Олi, я не хачу! Паедзем адсюль.
- Спакайней, Джэн. Я ж табе сказаў: усё будзе добра.
Ну што яшчэ мог я сказаць ёй? Дзверы адчынiла Флоўрэнс, наша старая i ўсiм сэрцам адданая нам служанка.
- Праходзьце, калi ласка, мастэр* Олiвэр, - прывiтала яна мяне.
* Мастэр (англ. "master") - сiнонiм слова "мiстэр" у дачыненнi да маладога чалавека.
Божа, як жа я ненавiджу, калi мяне так называюць! Аж шалею ад гэтага прынiжальнага намёку на вышэйшасць ад мяне мiстэра Стода.
Флорэнс сказала, што мае бацькi чакаюць нас у бiблiятэцы. Джэнi ашаломлена разглядвала сямейныя партрэты, якiмi былi пазавешваныя сцены. I, думаю, галоўная прычына гэтае збянтэжанасцi была не ў тым, што некаторыя з iх намаляваў сам Сiнгер Сарджэнт*, (да прыкладу, выяву Олiвэра Барэта II, якую калi-нiкалi выстаўлялi ў Бостанскiм музеi), а найбольш у тым, што Джэнi нечакана даведалася: не ўсе мае продкi насiлi iмя Барэт.
* Сiнгер Сарджэнт (1856-1922) - вядомы амерыканскi мастак.
Самавiтыя прадстаўнiцы жаночае лiнii роду Барэтаў, удала выйшаўшы замуж, падарылi свету такiх адметных асоб, як Барэт Уiнтроп, Рычард Барэт С'юэл i, нарэшце, Эбат Лоўрэнс Лаймэн, якi рызыкнуў пражыць жыццё, прайсцi, дарэчы, цераз Гарвард i стаць хiмiкам-лаўрэатам, не маючы ў сваiм iменi анiякага намёку на прыналежнасць да барэтаўскага клана.
- Божа лiтасцiвы! - цiха ўсклiкнула Джэнi. - Iмёнамi ж гэтых людзей названа палова гарвардскiх будынкаў!
- Лухта ўсё гэта, - сказаў я.
- Я не ведала, што ты маеш дачыненне нават да Сыоўлскай лодачнай станцыi.
- Маю дачыненне. Камянёў ды драўляшак у маёй генеалогii багата.
У канцы доўгае партрэтнае галерэi, якраз там, дзе трэба збочваць у бiблiятэку, стаiць вялiкая шкляная скрыня. У ёй захоўваюцца трафеi. Спартовыя трафеi.
- Божа, якi цуд! - зноў усклiкнула Джэнi. - Нiколi не бачыла, каб гэтыя штукi былi такiя падобныя да золата i срэбра.
- А гэта i ёсць золата i срэбра.
- Ды ты што?!. Твае?
- Не. Ягоныя.
На Алiмпiнскiх гульнях у Амстэрдаме Рычард Барэт III медаля не заваяваў гэты факт сумненню не падлягае. Але ж нельга аспрэчваць i таго, што ён зведаў славу гучных перамог на iншых спаборнiцтвах. На некалькiх. Нават на многiх. Зiхоткiя доказы ягоных поспехаў сляпiлi цяпер вочы мала не ачмурэлай Джэнi.
- За гульню ў кеглi на крэнстанскiх сечах такiх цацак не даюць. - Потым яна надумалася кiнуць костку i мне: - Олiвэр, а ў цябе ёсць прызы?
- Ёсць.
- Ты таксама трымаеш iх пад шклом?
- Не. Пад ложкам. У маiм пакоi.
Яна з захапленнем зiрнула на мяне шырока расплюшчанымi вачыма i цi не шэптам сказала:
- Паглядзiм iх потым, добра?
Перш чым я паспеў адказаць i хоць бы крыху падумаць, наколькi праўдзiвая гэтая яе матывацыя наведвання маёй спальнi, нас перапынiлi:
- А, дык вы ўжо тут? Прывiтанне!
Сукiн Сын! Ён самы.
Не паспеў я яшчэ адрэкамендаваць яму Джэнi, як ён ухапiўся за яе руку. Дарэчы, выбраў Стод для гэтага рандэву не якiсьцi з сваiх звычайных банкаўскiх касцюмаў. Сёння Олiвэр Барэт III надзеў наймаднейшы спартовы пiнжак з танюткай шэрсцi. А на твары, зазвычай падобным да каменнае маскi, застыла хiтрая ўсмешка.
