- Дык ён жа заняты чалавек! Яму ж трэба кiраваць усiмi гэтымi банкамi i Бог яго ведае што яшчэ рабiць!
- Джэнi, ты, уласна, на чыiм баку?
- А гэта што, вайна? - спыталася яна.
- Вайна, - адказаў я.
- Гэта ж смешна, Олiвэр.
Выдавала на тое, што яна сапраўды не магла мяне зразумець. Тады я i западозрыў, што мы па-рознаму глядзiм на жыццё. Вядома, мае тры з паловаю гады ў Гарвардзе i яе ў Рэдклiфе ператварылi нас абаiх у самаўпэўненых iнтэлектуалаў - традыцыйны прадукт гэтых устаноў. Аднак на гэтым падабенства канчалася. Згадзiцца з тым, што ў майго бацькi каменнае сэрца, яна не магла: замiналi, мабыць, нейкiя атавiстычныя iталiйска-мiжземнаморскiя паняццi накшталт "падрэ любiць сваiх бамбiнi" - толькi так i не iнакш.
Тады я паспрабаваў прывесцi наглядны прыклад. Наша дурная "антыразмова" з бацькам пасля гульнi ў Корнэле. Гэта вiдавочна ўразiла яе. Але няхай мне так добра будзе, калi ўразiла гэтак, як я разлiчваў.
- Дык ён прыехаў з Бостана ў Iтаку дзеля нейкага няшчаснага хакейнага матча?
Я паспрабаваў растлумачыць ёй, што мой бацька - гэта выключна адна форма i анiякага зместу. Але яе проста асляпiла тое, што ён пусцiўся ў такую далёкую дарогу, каб толькi папрысутнiчаць на (адносна) пасрэднай спартовай гульнi.
- Годзе, Джэнi, давай закончым гэтую тэму?
- Ведаеш, - сказала яна, - я нават рада, што ты так зацыклiўся на сваiм бацьку. Гэта азначае, што ты зусiм яшчэ не дасканалы.
- Ты хочаш сказаць, ты - дасканалая?
- Божа баранi, падрыхтунчык. Хiба я стала б тады сустракацца з табою?
Яна зноў была ў сваiм стылi.
5
Хацеў бы ўжо сказаць колькi слоў пра нашы iнтымныя адносiны.
Надзiва доўга iх не было ўвогуле. Iнакш кажучы, нiчога больш сур'ёзнага за тыя некалькi згаданых ужо мною пацалункаў (дагатуль памятаю iх усе да драбнiц). Сiтуацыя для мяне незвычайная: з прыроды я гарачы, нецярплiвы i прадпрымальны. Калi б хто-небудзь сказаў любой з добрага тузiна дзяўчат у Таўэр-Корт, Уэлэслi, што Олiвэр Барэт IV штодня сустракаецца з дзяўчынаю, але нi разу не спаў з ёю, яна пэўна засмяялася б i дужа засумнявалася ў вабнасцi сяброўкi, пра якую iдзе гаворка. Аднак, вядома, справа была не ў гэтым.
Я проста не ведаў, як дзейнiчаць.
Толькi не трэба разумець мяне залiшне лiтаральна. Я ведаў усе мажлiвыя хады. Але нiяк не мог пераадолець няўпэўненасцi. Джэнi была вельмi разумная, i я баяўся, што яна проста пасмяецца з таго, што я прызвычаiўся лiчыць вытанчана-рамантычным (i непераможным) стылем Олiвэра Барэта IV. Але я баяўся, што яна адштурхне мяне. А калi не адштурхне, дык з прычын, ад кахання далёкiх. Усiмi гэтымi блытанымi тлумачэннямi я хачу сказаць адно: мае пачуццi да Джэнi былi адрозныя ад тых, што я меў раней да iншых дзяўчат. Я не ведаў, як сказаць ёй пра гэта, i не было ў каго спытаць рады. ("Трэба было папытацца ў мяне!" скажа яна потым.) Я ведаў толькi, што яна патрэбная мне. Уся.
- Олiвэр, ты завалiш iспыт.
Мы сядзелi ў мяне ў пакоi i чыталi. Была нядзеля, другая палова дня.
- Олiвэр, калi ты будзеш адно глядзець, як вучу я, дык абавязкова правалiшся.
- Ды не гляджу я на цябе. Я чытаю.
- Лухта. Ты разглядваеш мае ногi.
- Хiба што зрэдку. На пачатку кожнага раздзела.
- Нешта ўжо вельмi кароткiя раздзелы ў тваёй кнiзе.
- Слухай, самаўлюбёнiца! Не такая ты ўжо i паглядная.
- Я ведаю. Але што я магу зрабiць, калi для цябе я "такая ўжо".
Я адсунуў кнiгу, устаў i падышоў да яе.
- Джэнi, ну зразумей ты: як я магу чытаць Джона Сцюарта Мiля, калi кожную секунду памiраю ад жадання апынуцца з табою ў ложку!
Яна нахмурылася:
- Олiвэр, прашу цябе!
Я прысеў на кукiшкi побач з яе крэслам. Яна зноў уткнулася ў кнiгу.
- Джэнi...
Яна цiха загарнула кнiгу, адсунула яе i паклала рукi мне на плечы.
- Олiвэр, прашу цябе...
I тады гэта ўсё здарылася. Усё здарылася.
Наша першая фiзiчная блiзкасць была цалкам процiлеглая нашай першай размове. Мы былi такiя нетаропкiя, такiя, ласкавыя, такiя пяшчотныя... Я i не здагадваўся, што сапраўдная Джэнi была менавiта такая - ласкавая Джэнi, што дотыкi яе такiя лёгкiя i пяшчотныя. Але нашмат болей здзiвiўся я з самога сябе. Я таксама быў ласкавы. I пяшчотны. Няўжо гэта i быў сапраўдны Олiвэр Барэт IV?
Я нi разу не бачыў, каб кофтачка Джэнi была расшпiленая хоць на адзiн гузiк. I таму здзiвiўся, калi ўбачыў у яе на шыi маленькi залаты крыжык. Ланцужок быў запаяны наглуха, i калi мы займалiся каханнем, крыжык заставаўся на ёй. У той цудоўны вечар, у хвiлю адпачынку, калi здаецца, нiчога iншага не мае значэння i адначасна ўсё значэннем поўнiцца, я дакрануўся да крыжыка i запытаўся, што сказаў бы яе святар, калi б даведаўся, што мы з ёю апынулiся ў адным ложку. Але яна адказала, што ў яе няма святара.
- А я думаў, што мая дзяўчына добрая каталiчка.
- Я сапраўды твая дзяўчына i сапраўды добрая. - Джэнi паглядзела на мяне, чакаючы пацвярджэння, i я ўсмiхнуўся. Яна ўсмiхнулася ў адказ: - Выходзiць, ты амаль угадаў - два пункты з трох.
Тады я папытаўся ў яе, чаму яна носiць крыжык, ды яшчэ на запаяным ланцужку. Яна растлумачыла, што крыжык належаў яе нябожчыцы мацi i носiць яна яго ў памяць аб ёй - з рэлiгiяй гэта не звязана. Потым мы зноў загаварылi пра сябе:
- Паслухай, Олiвэр, я казала табе, што кахаю цябе?
- Не, Джэнi.
- Чаму ж ты ў мяне не спытаўся?
- Папраўдзе, баяўся.
- Спытайся цяпер.
- Ты кахаеш мяне, Джэнi?
- А ты як думаеш? - зазiрнула яна мне ў самыя вочы.
- Напэўна. Можа быць... Кахаеш.
Я пацалаваў яе ў шыю.
- Олiвэр?
- Што?
- Я цябе не тое што кахаю...
- Божа, дык што ж тады?..
- Олiвэр, я цябе вельмi кахаю...
6
Выдатны хлопец - Рэй Стратан.
Можа, ён не генiй i не вялiкi футбалiст (крыху запаволены), але сябра ён надзейны - лепшага суседа па iнтэрнацкiм нумары не знайсцi. Як жа ён, бядак, мучыўся праз мяне на апошнiм курсе! Куды хадзiў займацца, калi натыкаўся на гальштук, якi вiсеў на дзвярной ручцы, што азначала: "Я не адзiн". Можа, займацца тым часам ён i не збiраўся, аднак калi-нiкалi яму ўсё ж такi прыходзiлася гэта рабiць. Мабыць, ён хадзiў тады ў бiблiятэку цi нават у студэнцкi клуб. Але дзе ж ён спаў у тыя ночы з суботы на нядзелю, калi мы з Джэнi iгнаравалi iнтэрнацкiя парадкi i яна заставалася ў мяне да ранку? Рэй змушаны быў шукаць дзе пераспаць - прасiцца да суседзяў на вольную канапу, калi тая, вядома, не была гэтаксама занятая. Добра хоць, што найчасцей гэта здаралася пасля заканчэння футбольнага сезона. I, натуральна, я зрабiў бы дзеля яго тое самае.
Але што ж ён меў за гэта ад мяне ва ўзнагароду? У былыя часы я дзялiўся з iм усiмi падрабязнасцямi сваiх любоўных перамог. Аднак цяпер ён быў не толькi пазбаўлены сваiх неад'емных правоў сябра на суперажыванне - больш таго, я нават не прызнаўся яму, што мы з Джэнi - каханкi. Я проста казаў яму, калi нам спатрэбiцца пакой, а ўжо навошта - мусiў здагадвацца ён сам.
- Барэт, дык спiш ты з ёю цi не? - дапытваўся Рэй.
- Рэйманд, я цябе як сябра прашу: не пытайся.
- Вы ж з ёю адсюль днямi i начамi не вылазiце. Чым тут так доўга можна займацца?
- Тады навошта пытацца, Рэй?
- Бо ў гэтым ёсць нешта нездаровае.
- Што менавiта?
- Ды ўсё, Ол. Раней у цябе такога нiколi не было. Раней ты дзядзьку Рэю ўсё выкладваў. Ведаеш, непрыгожа гэта неяк. Дальбог, гэта нешта ў цябе хваравiтае. Ну што ты ў ёй знайшоў асаблiвага?
- Паслухай, Рэй, калi прыходзiць сапраўднае каханне...
- Каханне?
- Не прамаўляй гэтае слова брудна.
- Каханне? У тваiм узросце? Дзед, мне за цябе страшна.
- Чаму ж гэта? Баiшся, што з'еду з глузду?
- Баюся за тваю халасцяцкую свабоду... За жыццё тваё баюся!
Нябога Рэй. I праўда перапалохаўся.
- Баiшся страцiць добрага суседа?
- Як наконт страцiць - не ведаю. А вось знайсцi - дык ужо знайшоў. Суседку. Яна тут ужо, лiчы, пасялiлася.
Я якраз збiраўся на канцэрт, дык пара было канчаць гэтую гамонку.
- Добра, не бядуй, Рэйманд. Ноймем кватэру ў Ню-Ёрку, будзем цёлак мяняць кожную ноч. Усё пераспрабуем.
- Як гэта - "не бядуй"? Барэт, я ж бачу, што яна цябе абкруцiла.
- Сiтуацыя цалкам пад маiм кантролем, - адказаў я. - Супакойся.
Папраўляючы гальштук, я рушыў да дзвярэй. Але Стратан нiяк не мог суняцца:
- Олi!
- Што?
- Дык вы з ёй спiце?.. Спiце ж?
- О Божа!..
На гэтым канцэрце Джэнi не сядзела побач са мною - яна была на сцэне. Аркестр Бахаўскага таварыства выконваў у Данстэрскiм каледжы Пяты Брандэнбургскi канцэрт, i Джэнi салiравала на клавесiне. Вядома, я ўжо шмат разоў слухаў, як яна iграе, аднак нiколi - з аркестрам i на публiцы. Божа, мяне проста распiрала з гонару. Я не заўважыў у яе выкананнi анiводнае хiбы.
- Ты нават уявiць сабе не можаш, як файна ты iграла, - сказаў я ёй пасля канцэрта.
- Дужа ты разбiраешся ў музыцы, падрыхтунчык.
- Дастаткова разбiраюся.
Мы стаялi ў двары каледжа. Быў такi красавiцкi вечар, калi ўжо верыш, што нарэшце вясна дабярэцца i да Кембрыджа. Калегi Джэнi праходжвалiся паблiзу, у тым лiку i Марцiн Дэвiдсан, якi выстрэльваў вачыма ў мой бок зарады нянавiсцi, i таму я не стаў спрачацца з Джэнi наконт цяжкасцей iгры на клавiшных iнструментах.
