- У цябе ёсць iншыя вартасцi, - заявiў Олiвэр Барэт III, але развiць гэтую тэму не пажадаў. (Зрэшты, не думаю, што гэта ў яго выйшла б.)
Ежа ў рэстарацыi была не лепшая ад нашае размовы, з адной хiба што рознiцай: што булачкi будуць чэрствыя, я мог сказаць яшчэ да таго, як iх прынеслi, а вось угадаць, якую тэму будзе мець ласку прапанаваць мне бацька, мне нiколi не ўдаецца.
- Апрача таго, ты заўсёды можаш уступiць у Корпус Мiру, - сказаў ён раптам нi з таго нi з сяго.
- Сэр? - Я не зусiм зразумеў, што гэта - пытанне цi сцвярджэнне?
- Па-мойму, Корпус Мiру - выдатная рэч. А ты як думаеш?
- Ну, - адказаў я, - ва ўсякiм разе, гэта лепш за Корпус вайны.
Нiчыя. Я не ведаў, што хацеў сказаць ён, i наадварот. Цi азначала гэта, што тэма вычарпаная i што зараз мы пяройдзем да абмеркавання iншых важных, сапраўды ўрадавых праграм? Не. Я зусiм забыўся, што найгалоўнейшая наша тэма гэта заўсёды мае планы.
- Я быў бы зусiм не супраць, каб ты ўступiў у Корпус Мiру, Олiвэр.
- Я таксама, - сказаў я, не жадаючы ўступаць яму ў велiкадушнасцi.
Я ўпэўнены, што Стод нiколi мяне не слухае, i таму не здзiвiўся, што ён нiяк не адрэагаваў на мой тонкi сарказм.
- А твае аднакашнiкi, - прадоўжыў ён, - як да гэтага ставяцца?
- Сэр?
- Цi лiчаць яны, што Корпус Мiру мае нейкае значэнне ў iх жыццi?
Здаецца, слухаць фразу "але, сэр" майму бацьку гэтаксама неабходна, як рыбе знаходзiцца ў вадзе.
Яблычны пiрог таксама быў чэрствы.
Каля паловы дванаццатай я правёў яго да машыны.
- Я што-небудзь магу зрабiць для цябе, сын?
- Не, сэр. Дабранач, сэр.
I ён паехаў.
Хоць памiж Бостанам i Iтакай, штат Ню-Ёрк, лётаюць самалёты, Олiвэр Барэт III вырашыў ехаць на машыне. Не таму, што хацеў паказаць, што ён гатовы праседзець за рулём некалькi гадзiн дзеля таго, каб убачыць сына. Проста ён любiць вадзiць машыну. Хутка ехаць. А ў такi познi час ды яшчэ на "Астан Марцiн ДБС" можна несцiся што чорт. Ён пэўна вырашыў пабiць свой уласны рэкорд хуткасцi на адрэзку Iтака - Бостан, устаноўлены iм летась, пасля таго як мы перамаглi Корнэл i выйгралi першынство. Я не сумняваўся ў гэтым, бо бачыў, як ён зiрнуў на гадзiннiк перад ад'ездам.
Я вярнуўся ў матэль патэлефанаваць Джэнi. Гэта была мая адзiная прыемная хвiлiна за ўвесь вечар. Я расказаў Джэнi пра бойку (не ўдакладняючы характару прычыны вайны), i магу сказаць, што гiсторыя ёй спадабалася. Мала хто з яе вытанчаных сяброў-музыкантаў мог пахвалiцца тым, што хоць раз у жыццi пускаў у ход кулакi.
- Але ж ты хоць даў як след таму корнэльцу, што цябе ўдарыў? - запыталася яна.
- Вядома, яшчэ як! Месца жывога на iм не пакiнуў.
- Шкада, што я не бачыла. Можа, ты паб'еш каго-небудзь на матчы ў Ейлi?
- Абавязкова.
Я ўсмiхнуўся. Як яна любiла простыя забавы!
4
- Джэнi тэлефануе ўнiзе, - сказала мне дзяўчына, што дзяжурыла на ўваходзе ў iнтэрнат, хоць я i не паспеў назваць нi сябе, нi мэты свайго наведвання...
Я хутка зрабiў выснову, што гэта ачко на маю карысць. Дзяўчо пэўна чытае ўжо "Крымсан" i ведае, хто я такi. Ну, да славы нам не прывыкаць. Нашмат важней тое, што Джэнi расказала тут, з кiм яна сустракаецца.
- Дзякуй, - сказаў я. - Я пачакаю тут.
- Шкада, што ў Корнэле так выйшла, - загаварыла дзяўчо. - "Крымсан" пiша, на цябе аж чацвёра накiнулiся.
- Ага. I мяне яшчэ выдалiлi. На пяць хвiлiн.
- Ого...
- Джэнi яшчэ тэлефануе?
- Тэлефануе, - адказала яна, зiрнуўшы на свой камутатар.
Цiкава, што гэта за суразмоўца, якому ёй не шкада падарыць некалькi дарагiх хвiлiн нашага спаткання? Якi-небудзь музыканцiк? Я ведаў, што нейкi Марцiн Дэвiдсан, студэнт апошняга курса Адамс-каледжа i дырыжор аркестра Бахаўскага таварыства, прэтэндуе на выключную ўвагу Джэнi. Праўда, у платанiчным сэнсе. Не думаю, каб гэты маладзён мог падняць што-небудзь цяжэйшае за дырыжорскую палачку. Так цi iнакш, я не пацярплю, каб у мяне адбiралi мой час.
- Дзе гэтая тэлефонная будка? - спытаўся я ў дзяжурнай.
- У холе, за рагом, - паказала яна рукою, куды iсцi.
Я павольна ўвайшоў у прасторны хол i яшчэ здалёк убачыў Джэнi. Дзверы будкi яна пакiнула незачыненыя. Я iшоў павольна, гультаявата пазiраючы па баках, спадзеючыся, што яна заўважыць мяне, убачыць усе мае пластыры i, кiнуўшы слухаўку, кiнецца мне на шыю. Але я быў ужо побач з будкаю, i да мяне даляцелi абрыўкi размовы:
- Але. Ну, так. Абавязкова. О, я таксама, Фiл. Я так цябе люблю!
Я ўсё роўна як здранцвеў. З кiм яна гаворыць? Гэта быў не Дэвiдсан - таго завуць не Фiл. Я ўжо даўно разведаў пра яго ўсё, што мог, па ўнiверсiтэцкiх спiсах: "Марцiн Юджын Дэвiдсан. Факультэт музыкi i мастацтваў. Хатнi адрас: Ню-Ёрк, Рывэрсайд-драйв, 70. Вышэйшая школа музыкi i мастацтваў". Мяркуючы па фатаграфii, гэта быў чуллiвы i недурны хлопец, фунтаў на пяцьдзесят лягчэйшы за мяне. Але чаго гэта я раптам буду непакоiцца за Дэвiдсана? I перада мною, i перад iм Джэнiфэр аддае вiдавочную перавагу нейкаму Фiлу, якому (ну i ну!) пасылала цяпер пацалункi па тэлефоне.
Варта было адно адлучыцца на якiя два днi, i, калi ласка, - нейкi казёл з iдыёцкiм iмем Фiл забраўся да яе ў ложак (вядома, забраўся!).
Вешаючы слухаўку, яна нарэшце заўважыла мяне i, нават не пачырванеўшы, усмiхнулася i з'iмiтавала пацалунак. Ну i двудушнасць!
Яна цмокнула мяне ў ацалелую шчаку:
- Э-э, ну i выгляд у цябе!
- Дасталося, Джэн.
- Але твой супернiк выглядае яшчэ горш?
- Вядома. Нашмат. Мае супернiкi заўсёды выглядаюць горш. - Я сказаў гэта з усёй злосцю, на якую здатны, намякаючы на тое, што намылю пысу любому супернiку, якi палезе да яе ў ложак, пакуль мяне няма паблiзу.
Але Джэнi, як нiчога i не здарылася, узяла мяне за рукаў, i мы рушылi да дзвярэй.
- Дабранач, Джэнi, - сказала дзяжурная.
- Дабранач, Сара, - адгукнулася Джэнi.
Калi мы выйшлi на вулiцу, збiраючыся сесцi ў мой "МГ", я набраў у лёгкiя свежага вечаровага паветра i як мог абыякава запытаўся:
- Паслухай, Джэн...
- Што?
- Э-э... Хто такi Фiл?
Яна кiнула ўжо ў машыне:
- Мой бацька.
Так я ёй i паверыў.
- Ты завеш свайго бацьку Фiлам?
- Але, гэта яго iмя. А як ты завеш свайго?
Джэнi ўжо казала мне, што яе выхаваў бацька, уладальнiк невялiкай пякарнi ў Крэнстане, штат Род-Айлэнд. Мацi яе загiнула ў аўтамабiльнай аварыi, калi Джэнi была зусiм маленькая. Усё гэта яна расказала мне, калi тлумачыла, чаму ў яе няма вадзiцельскiх правоў. Яе бацька - ва ўсiх астатнiх адносiнах, як сказала яна, сапраўды "выдатны хлопец" - пасля смерцi мацi стаў вельмi прымхлiвым i нi за што не хацеў дазволiць адзiнай сваёй дачцэ вадзiць машыну. Ёй гэта дужа замiнала ў апошнiх класах каледжа, калi яна пачала браць урокi iгры на фартэпiяна ў аднаго чалавека з Провiдэнса. Затое яна паспела прачытаць у доўгiх аўтобусных паездках усяго Пруста.
- Дык як ты завеш свайго? - спыталася яна зноў.
Я думаў зусiм пра iншае i не зразумеў пытання.
- Майго каго?
- Якiм тэрмiнам ты абазначаеш свайго творца?
Я назваў тэрмiн, якi заўсёды хацеў скарыстаць:
- Сукiн Сын.
- У вочы? - спыталася яна.
- Я нiколi не бачу ягонага твару.
- Ён носiць маску?
- Бадай. Каменную. Абсалютна каменную.
- Кiнь, ён, мабыць, страшэнна ганарыцца табою. Ты ж гарвардская хакейная славутасць.
Я зiрнуў на яе. Вiдаць, яна i праўда нiчога не ведае.
- Ён таксама быў выдатным спартсменам, Джэнi.
- Лепшым за цябе?
Мне спадабалася, што яна такое высокае думкi пра мае атлетычныя дасягненнi. Шкада, што мне прыйдзецца прынiзiць сябе, расказаўшы ёй пра бацькавы поспехi.
- Ён удзельнiчаў у фiнальным заездзе акадэмiчных адзiночак на Алiмпiйскiх гульнях 1928 года.
- Ого! - сказала яна. - I выйграў?
- Не, - адказаў я.
I яна, па-мойму, здагадалася, што мяне крыху суцяшае той факт, што ў фiнале бацька быў толькi шосты.
Мы трохi памаўчалi. Цяпер Джэнi, бадай, зразумее, што быць Олiвэрам Барэтам IV - гэта азначае не толькi насiць тое самае iмя, што i грандыёзнае збудаванне з шэрага каменю ў Гарвардскiм унiверсiтэцкiм гарадку. Гэта яшчэ i своеасаблiвае мускульнае застрашэнне. Я маю на ўвазе, калi над табою зiхацяць вяршынi чужое спартовае славы. Я маю на ўвазе - нада мною.
- Але што ён такое зрабiў, што ты назваў яго сукiным сынам? - спыталася Джэнi.
- Ён змушае мяне, - адказаў я.
- Не разумею.
- Ён змушае мяне, - паўтарыў я.
- Да чаго, Олiвэр?..
- Рабiць усё "правiльна".
- А хiба гэта няправiльна - рабiць усё правiльна?..
Я адказаў, што ненавiджу, калi мяне праграмуюць на працяг Барэтаўскае Традыцыi - дый яна сама мусiла гэта зразумець: бачыла ж, як мяне ўсяго скурчвае кожнага разу, калi мне прыходзiцца называць пасля iменi свой парадкавы нумар. I яшчэ, сказаў я, мяне даводзiць да шалу, што я кожны семестр абавязаны выдаваць х акадэмiчных поспехаў.
- Ну, вядома, - сказала яна з непрыхаваным сарказмам. - Я даўно заўважыла, як табе не падабаецца атрымлiваць свае "А" i гуляць за зборную ўнiверсiтэта.
- Я ненавiджу другое: ён нiчога iншага i не чакае! - Нiколi раней я нiкому гэтага не гаварыў - i цяпер адчуваў сябе страшэнна няёмка. Але мне трэба было растлумачыць Джэнi ўсё. - Калi мне i праўда штосьцi ўдаецца, дык ён настолькi скептычна да гэтага ставiцца, што ўявiць сабе немагчыма! Усё чыста ўспрымае як звычайнасць.
